Kıta
- Belli bir uyak düzeniyle yazılmış olan, dizeleri arasında ölçü birliği bulunan; herhangi bir düşünce
ya da duyguyu, genelde iki beyit olmak üzere, daha fazla beyitte de anlatabilen nazım biçimine denir.
- Gazelden farklı olarak matla beyti (ilk beyit) yoktur.
- Kafiye şeması xa, xa, xa...şeklindedir.
- Beyitler arasında anlam birliği bulunur.
- Her çeşit aruz kalıbıyla yazılabilir.
- Daha çok felsefi ve toplumsal düşünceler anlatır.
- Genelde mahlas yer almaz.
- 30-40 beyte kadar uzayan uzun kıt'alara “kıt'a-i kebîre” denir.
Örnek
İlm kesbiyle pâye-i rif'at X
Ârzû-yı muhâl imiş ancak a
Aşk imiş her ne var âlemde X
İlm bir kîl ü kâl imiş ancak a (Fuzulî)
Müstezad
- Bir uzun, bir kısa dizeden oluşan nazım şeklidir.
- Bir gazelin her dizesine, bir kısa dize eklenerek oluşturulur.
- Eklenen kısa dizelere “ziyade” denir.
- Uzun mısralar (Mef’ulü / Mefailü / Mefailü / Feulün) ,kısa mısralar ise (Mef’ulü/Feulün)
kalıbıyla yazılır.
- Uzun ve kısa dizeler kendi aralarında kafiyelenir. (AaAa/BbAa/CcAa)
- Makta beyti yoktur.
Örnek
Çehre-i zîbâsı anun gülşen-i cândur
Halk-ı cihâna
Mâ’î ridâsı sanasın âb-ı revândur
Bâğ-ı cinâna (Yahya Bey)
