Zihaf (Kısma): Ölçü gereği Arapça ve Farsçadaki uzun hecenin kısaltılmasıdır. Aruz kusurlarından biridir.
Örnek:
Kıl tefâhur kim senün hem var men tek âşıkun
Leyli‘nün Mecnûn’ı Şîrîn’ün eger Ferhâd’ı var. (Fuzulî)
Beytin ikinci mısrasındaki “Leylî” Arapça bir sözcüktür ve aruza göre değeri iki kapalı hece (- -) dir. Kelimenin beytin vezniyle uyumlu hâle gelebilmesi için ikinci hecenin açık olması gerekir. Bu nedenle Leylî’ nin ikinci hecesindeki “î” sesi vezin gereği kısaltılarak “i” değerine düşürülmüş; bu işlem sonucunda kelimenin aruza göre ses değeri bir kapalı bir açık hece (- .) olmuştur.
Med: Uzun hecenin ölçü gereği bir buçuk hece değerinde okunmasıdır. İki uzun hece arasında bir kısa hece bulunması gerektiğinde başvurulur.
Örnek:
| O | şuh | ağ | lar | / | bu | gün | kasr-ı/ | şe | ref | a | ba | / | de | gel | dik | çe |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| . | - | - | - | / | . | - | - - / | . | - | - | - | / | . | - | - | - |
| O | nü | şa | nü | / | ş | dem | ler | ha | / | tı | rı | na | şa | / | de | gel | dik | çe |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| . | - | - | - | / | . | - | - | - | / | . | - | - | - | / | . | - | - | - |
Çıkmış Soru: Divan şairlerinin, bir varlığı en üstün nitelikleriyle belirtmek için ortaklaşa kullandıkları kalıplaşmış sözlere ne denir? (1971ÜSS)
A) ManzurCEVAP C: Divan şairlerinin, bir varlığı en üstün nitelikleriyle belirtmek için ortaklaşa kullandıkları kalıplaşmış sözlere ‘’mazmun’’ denir.
Çıkmış Soru Aruz vezniyle yazılmış bir şiirde sözü kalıba uydurmak için bir heceyi kendi değerinden fazla değerde uzatarak okumaya ne denir? (1971 ÜSS)
A) TaktiCEVAP E: Aruz ölçüsünde imale, kısa olan bir hecenin uzatılması veya kapalı olan heceyi iki hece değerinde uzun okumasıdır.
C) Serbest Ölçü
Örnek:
Sokakta giderken, kendi kendime
gülümsediğimin farkına vardığım anlarda
insanların beni deli zannedeceğini düşünüp
gülümsüyorum. (Orhan Veli Kanık)