YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU (1889–1974)

èÇoğunlukla içinde yaşadığı toplumun dertlerini eserlerinde işlemiştir. Anadolucu, Atatürkçü, devletçi ve laik bir çizgide kalmıştır.

èEsas ününü romancılık alanında bulmuştur. Kuvvetli bir gözlem gücü vardır. Roman dili sadedir.

èRealist bir çizgide aydın-halk çatışmasını yansıtmıştır.

ESERLERİ

ROMAN: Kiralık Konak (I. Dünya Savaşı öncesinin kuşaklar arası farklılık, alafranga özentiliği, aile sarsıntıları) ,Nur Baba (Tekkelerin toplumda yol açtığı yıkıntılar ve yozlaşma anlatılır.), Hüküm Gecesi (Meşrutiyet Dönemindeki İttihat ve Terakki kavgaları), Sodom ve Gomore (Mütareke (işgal) yıllarındaki İstanbul'un ahlaki bozukluklarını, çöküntüleri, tasvir edilir.), Yaban (Kurtuluş Savaşı yıllarındaki bir Anadolu köyü ve halk-aydın çatışması anlatılır.), Ankara (Atatürk dönemindeki politika toplum ve kültür yaşamımız anlatılır.), Panaroma (2 cilt)(Atatürk dönemindeki politika toplum ve kültür yaşamımız anlatılır.), Bir Sürgün (2.Abdülhamit'e karşı Paris'e kaçan Jön Türkleri anlatır.)  Hep O Şarkı (Çocukluk dönemi anıları ve aşkları anlatılır.)            

ÖYKÜ: Bir Serencam (Kurtuluş Savaşı yıllarındaki Anadolu halkının uğradığı zulümleri anlatılır.), Rahmet (Konusu Bir Serencam ile aynı.), Milli Savaş Hikâyeleri (Konusu Bir Serencam ile aynı.)

MENSUR ŞİİR: Erenlerin Bağından, Okun Ucundan

OYUN: Nirvana

ANI (HATIRA): Anamın Kitabı (Çocukluk dönemi anıları ve aşkları anlatılır.), Politikada 45 Yıl, Zoraki Diplomat (Büyükelçilik yıllarındaki anılarını içerir.), Vatan Yolunda (Konusu Zoraki Diplomat ile aynı), Gençlik ve Edebiyat Hatıraları (Konusu Zoraki Diplomat ile aynı),

MONOGRAFİ: Ahmet Haşim, Atatürk      

MAKALE: İzmir'den Bursa'ya (Halide Edip, Falih Rıfkı Atay ve Mehmet Asım Us ile birlikte) Kadınlık ve Kadınlarımız, Seçme Yazılar, Ergenekon (iki cilt)

? ÇIKMIŞ SORU "Tarihi ve sosyal olaylardan her birini bir romanına konu edinerek, Tanzimat dönemiyle Atatürk Türkiye'si arasındaki dönem ve kuşakların geçirdikleri sosyal değişiklik ve bunalımları, yaşayış ve görüş ayrımlarını işledi; düşünce ve teze dayanan özlü yapıtlar verdi." Yukarıda sözü edilen yazarımız, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu  B) Halit Ziya Uşaklıgil                       C) Mehmet Rauf

D) Hüseyin Rahmi Gürpınar                          E) Hüseyin Cahit Yalçın   (1979 ÜSS)

CEVAP A Parçada sözü edilen yazar Yakup Kadri Karaosmanoğlu'dur.

? ÇIKMIŞ SORU Tanzimat'tan Cumhuriyet sonrasına uzanan bir zaman diliminin romanına konu edinmiştir. Büyük değişimlerin ve bunalımların yer aldığı bu zaman dilimi içinde, kuşaklar arasındaki görüş farklılıklarını ve çatışmaları, halk-aydın çelişkisini işlemiştir. Öyle ki tarihsel ve sosyal olayları yansıttığı romanları birbirini bütünleyen bir zincirleniş içinde, çağdaş, siyasal ve sosyal tarihimizin panoramasını vermektedir. Bu yargılarla değerlendirilen yazar, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Refik Halit Karay                          B) Hüseyin Rahmi Gürpınar                          C) Reşat Nuri Güntekin

D) Yakup Kadri Karaosmanoğlu                   E) Halide Edip Adıvar     (1989 ÖYS)

CEVAP D Parçada sözü edilen yazar Yakup Kadri Karaosmanoğlu'dur.  

? ÇIKMIŞ SORU Yakup Kadri Karaosmanoğlu, toplumumuzun Tanzimat'tan günümüze değin geçirdiği aşamaları, çalkantıları romanlarında göstermeye çalışmıştır. Örneğin Hep O Şarkı'da Abdülaziz dönemini, Bir Sürgün'de II. Abdülhamit dönemini ve Jön Türkler'i --- adlı romanı da Mütareke dönemi İstanbul'unun bozukluk ve çöküntülerini, --- adlı romanında Kurtuluş Savaşı yılarında aydın-halk ilişkilerini işlemiştir. Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Panorama, Yaban                       B) Nur Baba, Ankara                       C) Hüküm Gecesi, Kiralık Konak

D) Sodom ve Gomore, Yaban                       E) Panorama – Ankara                    (1996 ÖYS)

CEVAP D Yakup Kadri Karaosmanoğlu; Mütareke dönemi İstanbul'unun bozukluk ve çöküntülerini Sodom ve Gomore'de, Kurtuluş Savaşı yılarında aydın-halk ilişkilerini ise Yaban'da anlatmıştır.          

REŞAT NURİ GÜNTEKİN (1889 – 1956)

è20.yy Türk Edebiyatının en büyük romancılarındandır. Roman, öykü, gezi, eleştiri ve tiyatro türlerinde eserler vermiştir.

èSade ve canlı bir dille yazdığı eserlerinde Türkçeyi başarıyla kullanmıştır.

èReşat Nuri Güntekin, "öğretmenler ve memurlar romancısı" olarak tanınır.

èYanlış Batılılaşma, batıl inançlar, günlük yaşam, kuşaklar arası anlaşmazlıklar eserlerinde işlediği önemli konulardır.

èKahramanların dış görünümünden ziyade psikolojik özelliklerini ön plana çıkarır.

èRuh tahlillerinde oldukça başarılı olan yazar eleştirilerinde ise son derece acımasızdır.

èEserlerinde mizah öğesi ve ince espriler ön plana çıkar. Mizah ve magazin yazılarını "Ateşböceği", "Ağustosböceği" ve "Yıldızböceği" gibi isimlerle yayımlamıştır.      

èÖğretmenliğinden dolayı tanıdığı Anadolu'yu, gözlemci yönüyle yansıtmıştır.

èRomantizm ve realizm akımlarından etkilenmiştir.

ESERLERİ

ROMAN: Çalıkuşu, Gizli El, Damga, Dudaktan Kalbe, Akşam Güneşi, Bir Kadın Düşmanı Yeşil Gece, Acımak, Yaprak Dökümü, Kızılcık Dalları, Gökyüzü, Eski Hastalık Ateş Gecesi, Değirmen, Miskinler Tekkesi, Harabelerin Çiçeği, Kavak Yelleri, Son Sığınak, Kan Davası

ÖYKÜ: Gençlik ve Güzellik, Roçild Bey, Eski Ahbap, Tanrı Misafiri, Sönmüş Yıldızlar, Olağan İşler, Leyla ile Mecnun

OYUNLAR: Hançer, Eski Rüya, Ümidin Güneşi, Gazeteci Düşmanı, Şemsiye Hırsızı, İhtiyar Serseri, Taş Parçası, Hülleci, Bir Köy Hocası, Babür Şah'ın Seccadesi, Bir Kır Eğlencesi, Ümit Mektebinde, Felaket Karşısında, Gözdağı, Eski Borç, İstiklal, Vergi Hırsızı, Bir Yağmur Gecesi, Tanrıdağı Ziyafeti, Balıkesir Muhasebecisi, Eski Şarkı

GEZİ:  Anadolu Notları   

EĞİTİM: Dil ve Edebiyat: Türk Kıraati, Fransızca-Türkçe Resimli Büyük Dil Kılavuzu

? ÇIKMIŞ SORU (I) Millî Edebiyat Dönemi hikâye ve romanlarının önemli bir özelliği sade bir dille yazılması ve yerli hayatı yansıtmasıdır. (II) Bu dönemde "halka doğru" hareketinin bir sonucu olarak hikâye ve roman, yurdun her köşesine açılmış ve bu tür yapıtlarda her tabakadan insanın yaşayışı anlatılmıştır. (III) Köy ve taşra insanının yaşayışını anlatan ilk başarılı örnekler, Reşat Nuri'nin "Çalıkuşu", Ebubekir Hazım'ın "Küçük Paşa" adlı yapıtları bu dönemde verilmiştir. (IV) Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu insanının çetin alın yazısına Halide Edip "Dağa Çıkan Kurt", "Ateşten Gömlek" gibi kitaplarında eğilmiştir. (V) Birinci Dünya Savaşı ve Mütareke Dönemi İstanbul'undaki ahlak ve düzen bozukluğu da ele alınan başlıca temalardan biridir: Reşat Nuri'nin "Yeşil Gece", Peyami Safa'nın "Fatih-Harbiye" romanları bu temayı işleyen romanlardır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I.                        B) II.                       C) III.                      D) IV.                     E) V.                       (2009 ÖSS) CEVAP E V numaralı öncülde yapılan iki eser de Birinci Dünya Savaşı ve Mütareke Dönemi İstanbul'undaki ahlak ve düzen bozukluğu da ele alır yorumu yanlıştır. Yeşil Gece adlı eser, cumhuriyetin kuruluşun-dan sonra eski zihniyet yeni zihniyet arasındaki farkları yenilikçi öğretmenin gözünden anlatan romandır. Fatih-Harbiye ise savaş sonrası ortaya çıkan Doğu -Batı çatışmasını ele alır.