ALİ CANİP YÖNTEM (1887-1967)

èMilli edebiyatın ve Genç Kalemler dergisinin kurucuları arasında yer alır.

èÖmer Seyfettin ve Ziya Gökalp'le birlikte Yeni Lisan hareketinin ve Milli Edebiyatın üç önemli teorisyenindendir.

èÖnce Fecriati'de yer almış, sonra Milli Edebiyat topluluğunda yer almıştır.

èAruzdan heceye geçmiş, sade dille şiirler yazmıştır.

èMakaleleri ve edebiyat tarihçiliğiyle tanınır.

è Cenap Şahabettin ile edebiyat anlayışı üzerine tartışmıştır.

ESERLERİ

Şiir: Geçtiğim Yol (tek şiir kitabı)

Eleştiri: Milli Edebiyat Meselesi ve Cenap'la Münakaşalarım

İnceleme: Ömer Seyfettin, Epope

Antoloji: Türk Edebiyat Antolojisi

? ÇIKMIŞ SORU Önce Fecr-i Âtî'ye girip onun sanat anlayışına uygun şiirler yazmış olan —-, 1911'den sonra, şiirlerini "Yeni Lisan" anlayışıyla yazmaya başladı. Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp ile birlikte "Yeni Lisan"ı açıklamaya çalıştı. Kısa bir süre içinde heceyle yazmaya başladı. Şiirlerinin bir kısmını Geçtiğim Yol adlı kitapta topladıktan sonra, şiiri de bırakarak edebî incelemelerle uğraştı. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Faruk Nafiz Çamlıbel                  B) Yusuf Ziya Ortaç                          C) Ali Canip Yöntem

D) Orhan Seyfi Orhon                      E) Hamdullah Suphi Tanrıöver                     (2010 LYS)

CEVAP C Şiirlerinin bir kısmını Geçtiğim Yol adlı kitapta toplayan yazar Ali Canip Yöntem'dir.

MEHMET FUAT KÖPRÜLÜ (KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD) (1890-1966)

èEdebiyat tarihçisi, araştırmacı, siyasetçi ve Ordünaryüs profersördür.

èSanat hayatına Fecr-i Âtî topluluğunda şiir yazarak başlamış, daha sonra Millî Edebiyat akımına katılmıştır. Millî Edebiyat hareketine katıldıktan sonra, sanatsal içerikli eserlerden ziyade, bilimsel eserler yazmış, modern yöntemler kullanarak Avrupai tarzda edebiyat tarihçiliğinin temellerini atmıştır. Ziya Gökalp'ın çıkardığı "Yeni Mecmua"da hece vezniyle ve millî konularda şiirler yazmıştır.

èTürk edebiyatını bilimsel yöntemlerle inceleyen ilk bilim adamıdır.

èTürklerin kendi kültür ve medeniyetinin yabancılardan öğrenilmesine karşı çıkan sanatçı; Türk edebiyatı tarihi, Türk medeniyeti ve kültür tarihi, Türk dili, Türk sanatı ve müziği alanlarında incelemeler yaparak eserler yazmıştır.

èBilimsel tarihçiliğin ilk örneklerini veren sanatçı, çeşitli uygarlıkların etkisinde kaldıkları için farklılık gösteren Türk boylarının edebiyatlarını bir bütün olarak ele almıştır.

è Edebiyat tarihi konusunda yaptığı çalışmalarıyla tanınan sanatçı, Türk edebiyatı tarihinin kurucusu sayılmış; edebiyatı "tarih-eser-şahıs" üçgeninde modern ve bilimsel yöntemlerle incelemiştir.

ESERLERİ

İnceleme-Araştırma: Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Türk Edebiyatı Tarihi, Türk Dili ve Edebiyatı Hakkında Araştırmalar, Türkiye Tarihi, Azeri Edebiyatına Ait Tetkikler, Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu, Edebiyat Araştırmaları, Millî Edebiyat Cereyanının İlk Mübeşşirleri ve Divan-ı Türk-i Basit

Antoloji: Eski Şairlerimiz, Türk Saz Şairleri, Divan Edebiyatı Antolojisi

Makale: Bugünkü Edebiyat, Hayat-ı Fikriye 

Biyografi: Lutfi Paşa, XIX uncu Asır Saz Şairlerinden Erzurumlu Emrah, XVII nci Asır Saz Şairlerinden Kayıkçı Kul Mustafa ve Genç Osman Hikâyesi, Ali Şîr Nevâî, Fuzuli Hayatı ve Eserleri, Tevfik Fikret ve Ahlakı

Ders Notları: Türk Târîh-i Edebiyyâtı Dersleri, Türk Târîh-i Edebiyyâtı Derslerinden, Türk Târîh-i Dînîsi, Türk Tarihi Dersleri: Anadolu Beyliklerine Ait Notlar, Millî Kıraat

? ÇIKMIŞ SORU Türk edebiyatı üzerindeki çalışmaları, bilimsel bir metotla ele alan bir yazarımız aşağıdakilerden hangisidir?

A) Recaizade Mahmut Ekrem                      B) Ziya Gökalp                   C) Fuat Köprülü

D) İsmail Habib Sevük                                     E) Nihat                                (1968 ÜSS)

CEVAP C Türk edebiyatı üzerindeki çalışmaları, bilimsel bir metotla ele alan bir yazarımız Fuat Köprülü'dür.

HALİDE EDİP ADIVAR (1884-1964)

èEdebiyatçılığının yanında bir asker gibi cephe gerisinde mücadele vermiştir.

èİzmir'in işgal edilmesinden sonra Sultanahmet mitingindeki hararetli konuşması Kurtuluş Savaşı'nda bizzat cepheden cepheye koşması "Halide Onbaşı" olarak anılmasını sağlamıştır. Hitabetiyle ön plana çıkmıştır.

èEserleri romantizmden realizme doğru bir gelişme gösterir. Romanlarında ilk başta aşk temasını, kadın psikolojisini ele alır. Daha sonra Türkçülük, milliyetçilik ve memleketçilik konularına yönelir; kişileri yaşadıkları olay çevresinde, gelenek ve göreneklere bağlayarak anlatır.

è Eserlerinde basit cümle yanlışlarından, anlatım bozukluğuna kadar birçok eksiklik göze çarpar.

èHalide Edip'in romanları içerikleri ve dönem bakımından üç bölümde toplanır:

İlk dönem romanları: Yazar, ilk dönem romanlarında özellikle aşk gibi bireysel konular: Seviye Talip, Handan, Kalp Ağrısı bu tür romanlardandır. Kurtuluş Savaşı dönemi romanları: Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Zeyno'nun Oğlu bu dönemin romanlarındandır. Toplum ve töre romanları: Sinekli Bakkal, Tatarcık, Sonsuz Panayır bu türden romanlardır.

ESERLERİ

ROMAN Heyula, Raik'in Annesi, Seviye Talip, Handan, Yeni Turan, Mev'ud Hüküm Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Kalp Ağrısı, Zeyno'nun Oğlu, Sinekli Bakkal, Yolpalas Cinayeti, Tatarcık, Sonsuz Panayır, Döner Ayna, Akile Hanım Sokağı, Kerim Ustanın Oğlu, Sevda Sokağı Komedyası

ÖYKÜ: İzmir'den Bursa'ya (Yakup Kadri, Falih Rıfkı ve Mehmet Asım Us ile birlikte) Harap Mabetler, Dağa Çıkan Kurt

OYUN: Kenan Çobanları, Maske ve Ruh

ANI: Türkün Ateşle İmtihanı, Mor Salkımlı Ev

? ÇIKMIŞ SORU Yazar, eserde Karagöz ve Ortaoyunu hakkında oldukça ayrıntılı bilgi verirken çocukluğunda gittiği bu oyunlardan edindiği izlenimlerden yararlandığını şöyle anlatıyor: "Ramazan gecelerinde Ahmet Ağa, beni Karagöz ve Ortaoyunu izlemeye götürüyordu. Kız, erkek alay alay çocuk, hatta büyükler kahvenin bahçesine dolardı. İlkin "Soytarının Kızı' adıyla ve İngilizce olarak basılan eserimdeki Kız Tevfik tipi, bu akşamların bende bıraktığı izlenimlerden çok şey almıştır."   Bu paragrafta sözü edilen yazar ve eseri aşağıdakilerden hangisinde bir arada verilmiştir?

A) Peyami Safa - Dokuzuncu Hariciye Koğuşu                       B) Reşat Nuri - Yaprak Dökümü

C) Halide Edip - Sinekli Bakkal                                                      D) Reşat Nuri - Çalıkuşu

E)     Halide Edip – Tatarcık                                                            (1993 ÖYS)

CEVAP C Parçada Halide Edip Adıvar'ın Sinekli Bakkal adlı eserinden söz edilmiştir.

 ? ÇIKMIŞ SORU Kurtuluş Savaşı döneminin havasını yansıtan romanlarımızdan üçü aşağıdakilerden hangisinde bir araya getirilmiştir? (1978 ÜSS)

A) Vurup Kahpeye, Sinekli Bakkal, Kiralık Konak  B) Ateşten Gömlek, Ankara, Sinekli Bakkal

C)Yaban, Sodom ve Gomore, Akşam Güneşi                         D) Vurun Kahpeye, Yaban, Ateşten Gömlek

E)     Yaban, Çalıkuşu, Ankara

CEVAP D Vurun Kahpeye(Halide Edip Adıvar ), Yaban(Yakup Kadri Karaosmanoğlu), Ateşten Gömlek(Halide Edip Adıvar ), adlı eserler Kurtuluş Savaşı döneminin havasını yansıtır.