B. Karşıt (Zıt) Anlamlı Cümleler
Karşıtlık, iki yargıdan birinin diğeriyle karşıtlık göstermesi ya da yargıların birbirini çürütmesidir.
Örnek ‘’Edebi sanatlara yer verilmeyen bir şiirin kuru bir yapraktan pek de farkı yoktur. ‘’cümlesini ele aldığımızda savunulan düşünce şiiri şiir yapan özelliğin edebi sanat olduğu görüşüdür. ‘’Bir şiirin değerini şiiri anlaşılmaz kılan sanatlar değil düşüncelerdeki açıklık belirler.’’ cümlesini ele aldığımızda ise savunulan düşünce şiirde sanat yapmanın önemli olmadığı görüşüdür.
Çıkmış Soru: “Türk resmi, Alplerin ötesinde değil, Torosların eteğinde aranmalıdır.”
Bu görüşte olan bir ressamın, aşağıdakilerden hangisini söylemesi beklenemez?
A) Önce Anadolu’yu tanımalı, orada mevsimlerin renk cümbüşüne katılmalısın.
B) Yerli renklerden, yerli motiflerden de evrensel boyutlara varılabilir.
C) Uzağa gitmeye ne gerek var; pencerendeki menekşeye, bahçendeki salkım söğüde bak yeter.
D) Yaşadığın yerin pek önemi yok, canın neyi isterse, onun tuvaline almalısın.
E) Türk köyünü konu alan tabloları duvarımdan hiç eksik etmem.(1987-ÖSS)
Çıkmış Soru: (I) Konu “kitap” oldu mu herkes bir şeyler söylüyor. (II) Bana ters gelen bir görüş ise bugünlerde oldukça yaygın. (III) O da şu: Kitap konusunda yetişkin ve çocuk ayrımı yapılmaz. (IV) Çünkü iyi bir çocuk kitabı mutlaka yetişkinlere de seslenir. (V) Bu düşüncenin doğruluğuna inanmıyorum. (VI) Nedeni de şu: Çocukların severek okuyacakları nitelikli bir kitap, yetişkinlere pek bir şey söylemeyebilir ya da yetişkinlerin severek okuyacağı bir kitap, çocukları hiç de heyecanlandırmayabilir.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri, “çocuklarla yetişkinlerin aynı kitaplardan
hoşlanmayacağı” düşüncesine ters düşmektedir? (1997-ÖSS)
A) I. ve III.
B) I. ve IV.
C) I. ve V. D)
III. ve IV. E) IV. ve VI.
C. Neden – Sonuç Cümleleri
Eylemin gerekçesini bildiren cümlelere neden-sonuç (sebep-sonuç) cümleleri denir. Neden-sonuç cümleleri iki bölümden oluşur: Birinci bölüm neden (sebep), ikinci bölüm ise sonuç bildirir.
“için, -den, -diğinden, ile” gibi ekler ve edatlar sıkılıkla kullanılır.
Bir cümlenin yüklemine “niçin” sorusu sorulduğunda anlamlı bir cevap alınabiliyorsa cümlede neden-sonuç ilişkisi vardır.
Örnek: Ukalalık yapmamak için bütün gayretine rağmen yine de o düşündüğünü yapmıştı.
NEDEN SONUÇ
Örnek: Annesinin onu bıraktığını düşündüğünden sızlanıp durdu.
NEDEN SONUÇ
Çıkmış Soru:(I) O, işlediği konuları genellikle Osmanlı imparatorluğunun çöküş döneminin başladığı 17. ve 18. yüzyıldan alır. (II) Oyunları o dönemin düşünüş biçimini, törelerini karikatürize ettiğinden değerlidir. (III) Güldürme öğesine bağlı kalarak bilgili bilgisiz, erdemli erdemsiz kişiler arasındaki çelişkileri yansıtır. (IV) Kurumların, dolayısıyla da toplumun hicvine yönelir. (V) Mizah anlayışı, geleneksel mizah anlayışımıza uyduğundan, yapıtlarından halk da hoşlanır, aydınlar da.
Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde neden-sonuç ilişkisi vardır? (1999-ÖSS)
A) I. ve II.
B) I. ve III.
C) II. ve V. D)
III. ve IV. E) IV. ve V.
CEVAP C: Oyunları o dönemin düşünüş biçimini, törelerini karikatürize ettiğinden değerlidir.
NEDENSONUÇ
CEVAP C: Mizah anlayışı, geleneksel mizah anlayışımıza uyduğundan, yapıtlarından halk da hoşlanır, aydınlar da.
NEDENSONUÇ
Bu inceleme ışığında II. ve V. cümlelerde sebep-sonuç ilişkisi vardır yargısına ulaşılabilir.
Çıkmış Soru: Aşağıdakilerin hangisinde yargının nedeni belirtilmemiştir?
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri, “çocuklarla yetişkinlerin aynı kitaplardan
hoşlanmayacağı” düşüncesine ters düşmektedir?
A) Ülke toprakları yanlış kullanım yüzünden yok olup gitmektedir.
B) Ülkede tarımsal üretimi geliştirmeye yönelik çalışmalar yıldan yıla azalmaktadır.
C) Tarıma yeterince önem verilmediğinden bu ülke, pamuk, sebze, meyve üretiminde dünya sıralamasında gerilerde yer almaktadır.
D) Kimi ülkelerde, tarıma dayalı üretimin bilinçli bir biçimde yapılmaması, halk sağlığı bakımından tehlike oluşturmaktadır.
E) Çevre bilincinin yeterince gelişmemiş olması, hava ve su kirliliğine yol açmaktadır.(2003-ÖSS)
