SÖZCÜK TÜRLERİ
Canlı ve cansız varlıklara, çeşitli somut ve soyut kavramlara ad olan sözcük türüdür. Canlı, cansız
bütün varlıkları ve kavramları karşılayan, onları ifade etmemizi sağlayan kelimelerdir.
èVARLIKLARA VERİLİŞLERİNE GÖRE İSİMLER (ADLAR)ç
a)Özel İsimler
Benzerleri bulunmayan, yaratılışta tek olan varlıklara verilen adlardır.
Örnekler: Gökhan, Ayşe, Fatma, Hayriye, Pamuk, Boncuk, Tekir, Akdeniz, Ege, Mardin
İnsan adları Hayvan adları Yer adları
Türkçe, İngilizce , Müslümanlık,Yahudilik Türkler, Araplar, İngilizler , Türkiye, Almanya, İngiltere
Dil adları Din adları Milliyet adları Ülke adları
Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Türk Dili dergisi , Atatürk Bulvarı, Koza Sokak, Sevgi Apartmanı
Kitap, dergi, gazete adları Cadde, sokak, apartman adları
Türk Dil Kurumu, Kızılay, Atatürk Lisesi , Mars, Avrupa, Anadolu,Gediz Ovası, Ağrı Dağı, Van Gölü
Kurum, dernek, okul vb. adları Coğrafya ile ilgili yer adları
b) Cins İsimler (Tür Adları)
Aynı türden olan canlı cansız bütün varlık ve kavramlara verilen ortak adlardır.
Örnekler: balık ,kuş, armut, nane çivi, iplik, iğne , anne, baba, dayı , baş, gövde, kalp, ayak
Hayvan, bitki adları Araç adları Akrabalık adları Organ adları
pantolon, gömlek, armut, zeytin, su , siyah, sarı, mavi
Giyecek, yiyecek, içecek adları Renk adları
èVARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE İSİMLER (ADLAR)ç
a)Tekil İsimler
Sayıca tek bir varlığı karşılayan adlardır.
Örnekler: ev, ağaç, çocuk, kitap, çiçek, böcek, melek, güneş...
b)Çoğul İsimler
Sayıca birden çok varlığı karşılayan adlardır. Adlara “-lar, -ler” çokluk eki getirilerek yapılır.
Örnekler : ağaçlar, evler, çocuklar, böcekler…
c)Topluluk Adları
Biçim bakımından tekil olduğu hâlde anlamca topluluk kavramı taşıyan adlardır.
Örnekler: millet, ordu, kafile, halk, orman, sürü...
èVARLIKLARIN OLUŞUNA GÖRE İSİMLER (ADLAR)ç
a)Somut Adlar
Duyu organlarımızla görüp kavrayabildiğimiz ve tabiatta madde olarak var olan gerçek nesne ve
varlıkların adlarıdır.
Örnekler: İnsan, ağaç, rüzgar, kedi...
b)Soyut Adlar
Görünürde madde olarak var olmayan, duyu organlarımızla kavranamayan, ancak düşüncelerimizde
var olan kavramlara karşılık olan adlardır.
Örnekler: düşünce, bilgi, hayal, öfke, sevgi...
İSİM TAMLAMALARI
a)Belirtili İsim Tamlaması: Tamlayanın “-in” ilgi ekini tamlananın da “-i, si” 3.tekil kişi iyelik ekini
aldığı tamlamalardır.
Örnek: İstanbul'un baharı
Tamlayan Tamlanan
Örnek: Sonun başlangıcı
Tamlayan Tamlanan
b)Belirtisiz İsim Tamlaması Tamlayanı yalın halde bulunan, tamlananı 3.kişi iyelik ekini alan
tamlamalardır.
Örnek: Yağmur kokusu
Tamlayan Tamlanan
Örnek: Pencere kenarı
Tamlayan Tamlanan
c)Takısız İsim Tamlaması Tamlayan ve tamlananın, tamlama ekleri almadan oluşturdukları isim
tamlamasıdır. Bu tür tamlamalarda tamlayan, tamlananın neyden yapıldığını anlatır.
Örnek: Demir kapı
Tamlayan Tamlanan
Örnek: Tahta masa
Tamlayan Tamlanan
d)Zincirleme İsim Tamlaması: Birden çok isim tamlamasının iç içe geçmesiyle oluşur.
Örnek: Belediye otobüsünün rengi, Türkiye'nin eğitim sorunları, köyün kaynak suyu
B) SIFATLAR(ÖN ADLAR)
èÇEŞİTLERİNE GÖRE SIFATLAR(ÖN ADLAR)ç
Örnek: kırmızı ev Örnek: görkemli çınar Örnek: çalışkan çocuk
Örnek: kara bulutlar Örnek: kurumuş yapraklar Örnek: beyaz geceler
b) Belirtme Sıfatları: Bu sıfatlar nesnelerin dış vasıflarını, sayılarını, miktarlarını bildirir.
1)İşaret Sıfatları Varlıkları işaret yoluyla belirtir. İsimlere sorulan “hangi” sorusuna cevap verirler.
Örnek: Bu yazı Örnek: Şu saat Örnek: O telefon Örnek: Öteki arkadaş Örnek: Beriki oda
Örnek: Bu ağaç Örnek: Şu gömlek Örnek: O ev Örnek: Öteki saatçi Örnek: Beriki otel
Örnek: Bu söz Örnek: Şu masa Örnek: O araba Örnek: Öteki sanatçı Örnek: Beriki adam
c) Belgisiz Sıfatlar: Bu sıfatlar nesnelerin vasıflarını, sayılarını, miktarlarını belirsiz olarak bildirir.
Örnek: Bir kız Örnek: Bütün gün Örnek: Başka yer Örnek: Bazı geceler
Örnek: Kimi zaman Örnek: Çoğu elbise Örnek: Çok şey Örnek: Hiç kimse
Örnek: Kimi düşünceler Örnek: Çoğu gün Örnek: Falan adam Örnek: Filan yer
Örnek: Her yer Örnek: Falanca gün Örnek: Az adam
d)Sayı Sıfatları: Sayı sıfatları nesnelerin sayılarını belirtme için kullanılan kelimelerdir.
1) Asıl Sayı Sıfatları :İsimlere sorulan “kaç” sorusuna alınan cevap asıl sayı sıfatıdır.
Örnek: Altı kaşık Örnek: Yirmi saat Örnek: Beş kıta Örnek: Bin iki yüz çocuk
2) Sıra Sayı Sıfatları: Varlıkları sıra bakımından belirtir. “kaçıncı” sorusuna cevap verir.
Örnek: Birinci sınıf Örnek Üçüncü ders Örnek Yirmi birinci yüz yıl Örnek Beşinci kıta
3) Üleştirme Sayı Sıfatları : Varlıkların paylaştırılmasını ifade ederler. “kaçar” sorusuna cevap verir.
Örnek: Dörder ekmek Örnek: On ikişer çocuk Örnek: İkişer gün Örnek: Biner lira
4) Kesir Sayı Sıfatları: Adları kesirli bir biçimde belirten sıfatlardır. “kaçta kaç” sorusuna cevap verirler.
Örnek: Üçtebir ekmek Örnek: Yüzdeon komisyon Örnek: Yarım ekmek Örnek: Çeyrek altın
5) Topluluk Sayı Sıfatları : Varlıkların sayılarını toplu olarak belirten sıfatlardır.
Örnek: İkiz kardeşler Örnek: Dördüz bebek
e )Soru Sıfatları: Varlıkları soru yoluyla belirten sıfatlardır. Cümlede soru anlamı soru sıfatıyla
sağlanmıştır.
Örnek: Kaç kişi Örnek: Hangi gün Örnek: Ne gün Örnek: Nasıl adam Örnek: Neredeki ev
Örnek: Kaç kuruş Örnek: Hangi kitaplar Örnek: Ne zaman Örnek: Nasıl türkü
