DİVAN EDEBİYATINDA NESİR     

èDivan edebiyatında nesir, şiirin gölgesinde kalmıştır; ikinci plandadır.

èDil, Arap ve İran edebiyatlarının etkisindedir. Yabancı sözcük ve tamlamalarla yüklüdür.

èKonu ve düşünceden çok, söyleyiş güzelliğine, söz sanatlarına ve mecazlara önem verilir.

èCümleler uzundur. Paragraf düzeni yoktur.

èCümlelere yerleştirilen secilerle (uyaklı sözlerle) şiirdekine benzer bir ahenk oluşturulmaya çalışılır.

èNoktalama işareti kullanılmaz.

èDini-ahlaki konuların yanı sıra tarihi olaylar , gezi izlenimleri ,toplumsal sorunlar ,bireysel duygular ağırlıklı olarak işlenir.

èDivan nesrinde iyi nesir yazarına Münşi, iyi nesir yazılarına İnşa, nesir yazılarının bir eserde toplanmasına Münşeat denir.

DİVAN EDEBİYATI NESİR ÇEŞİTLERİ

1 SADE NESİR

èHalk için yazılan kolay anlaşılır ve sade anlatımlı nesirlerdir. Yabancı sözcük ve tamlama azdır.

èBu nesirlerde masal, efsane, öykü, destan; dinî ve tasavvufi konular anlatılır.

èGenel olarak tefsir ve hadis kitapları, din ve tasavvuf kitapları, tarih, menakıpname ve destan niteliği taşıyan eserler sade nesirle yazılmıştır.

è Kul Mes'ut - Kelile ve Dimme Tercümesi,Mercimek Ahmed - Kabusname TercümesiSehi Bey - Heşt Behişt adlı şuara tezkiresi,Seydi Ali Reis - Mir'atü'l-Memalik adlı gezi yazısıSeydi Ali Reis - Kitabü'l Muhit adlı coğrafya kitabı,Evliya Çelebi -  Seyahatname'si, Peçevî – Peçevi Tarihi,Lâmiî - Nefâhâtü'l-Üns Tercümesi adlı eserler sade nesir örneklerindendir.

2 ORTA NESİR

èSade ve süslü nesrin özelliklerini bir arada taşıyan nesir türüdür. Yer yer süslü nesrin niteliklerini taşımakla beraber anlatmak isteneni anlaşılır bir şekilde ortaya koyar.          

èKonuşma dilinden uzaklaşılmıştır. Dili, sade nesirden ağırdır.

èÖğretmek amacıyla yazılan bilim ve kültür eserleri orta nesirle yazılmıştır.

èNaîmâ – Tarih,Kâtip Çelebi - Mîzânü'l-Hak,Kâtip Çelebi - Düstûrü'l-Amel,Koçi Bey – Risâle Fuzûlî – Şikâyetnâme, Kâtip Çelebi - Tuhfetü'l-Kibâr fî Esfâr il-Bihâr adlı eserler orta nesir örneklerindendir.

3 SÜSLÜ (SANATLI) NESİR

èDüşüncenin, konu ve anlamın ikinci plana atıldığı, söz oyunlarıyla, sanatlarla yüklü, dili ağır nesirdir.

èSeciler (düzyazıda kafiye), söz ve anlam sanatları, bağlaçlarla uzayıp giden cümleler bu nesrin ayırıcı özelliğidir.

èDili, yabancı söz ve tamlamalarla yüklüdür.

èSanatçı, süslü nesirde ne kadar usta olduğunu gösterme amacını taşır.

èDar bir çevre içinde kalmıştır.

èDaha çok, ahlak ve felsefe konularını işleyen süslü nesir, bazı mektuplarda da görülür.

è Sinan Paşa – Tazarruname, Nâbî - Tuhfetu'l-Harameyn ,Veysi ve Nergisi'nin eserleri süslü nesir

örneklerindendir.