15.YÜZYIL

ŞEYHİ

è15. yüzyılın en güçlü divan şairidir.

èTasavvuftan etkilenmiştir.

èHarname adlı 126 beyitlik sembolik mesnevisiyle tanın­mıştır. Bir fabl olan Hamame'de şair, bir

eşekten hareketle tasav­vufi ve toplumsal bir hiciv örneği vermiştir.

Eserleri: Harname (mesnevi), Hüsrev ü Şirin (Farsçadan çeviri, mesnevi), Divan

? ÇIKMIŞ SORU Aşağıdaki eserlerden hangisi 15. Yüzyılda "mesnevi" biçiminde yazılmış bir

yergidir?

A) Tazurru-nâme    B) Kabûs-nâme C) İskender-nâme    D) Har-nâme   E) Garip-nâme   (1994 ÖYS)

CEVAP D Şeyhi 'nin ''Har-nâme''adlı eseri 15. Yüzyılda "mesnevi" biçiminde yazılmış bir yergidir.

? ÇIKMIŞ SORU Çağdaşlarına göre zarif bir dile, zengin bir hayale, canlı bir tasvir yeteneğine sahip olan —-, her yönüyle büyük bir şairdir. İslami ilimlere ve Acem edebiyatına tam olarak vakıf olduğu bazen çok sanatlı olan kasidelerinden anlaşılır. Edebiyatımızdaki yergi türünün şaheserlerinden birini ortaya koyan şair; II. Murat'a sunduğu, "öküzlerdeki boynuza sahip olmayı uman bir eşeğin kulağından ve kuyruğundan olması" ana fikrini işlediği, mesnevi nazım biçimini kullandığı sembolik tarzdaki eseriyle ünlüdür.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?                     (2015 LYS)

A)Neşatî               B)Nailî   C)Ahmet Paşa                    D)Şeyhî                 E)Fuzûlî

CEVAP D  Parçada bahsi geçen eser Harname , bu eserin yazarı ise Şeyhi'dir.

AHMET PAŞA

è15. yüzyıl şairidir.

èBu yüzyılın Şeyhi'den sonraki en güçlü divan şairidir.

èFatih Sultan Mehmet'in hocasıdır.

è16. yüzyıl şairleri üzerinde etkili olmuştur.

è"Kerem Kasidesi"yle oldukça sevilmiştir.

èEseri: Divan

ÖRNEK SORU Yaşadığı zamanlarda devrinin en büyük şairi olarak kabul edilmiş ve saygı görmüştür. Hem gazel hem de kaside türlerinde başarılı eserler vermiş; şarkı ve murabbada da olgun örnekler vermiştir. Kasidelerinin çoğunu Fatih Sultan Mehmet 'e yazmıştır. "Güneş" ve "Kerem" kasideleri bunlar arasındadır.

Yukarıda özellikleri verilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

A)Şeyhi    B)Ahmedi         C)Hoca Mesut                   D)Kadı Burhanettin            E) Ahmet Paşa

CEVAP E Parçada bahsi geçen şahsiyet Ahmet Paşa'dır.

NECATİ BEY

èMahallileşme akımını başlatmıştır.

èŞiirlerinde atasözlerine ve halk söyleyişine yer vermiştir.

èTürkçenin şiir dili olmasına katkıda bulunan şairlerdendir.

èEseri: Divan

SÜLEYMAN ÇELEBİ

èVesiletü'n Necat (Kurtuluş Vesilesi) adlı mesnevisiyle tanınmış ve sevilmiştir. Günümüzde de sevilen bu mesnevi Hz. Muhammet'in doğumunu anlatır ve "Mevlit" adıyla bilinir.

èEseri: Vesiletü'n Necat (Mevlid) 

ÖRNEK SORU  İran'dan gelen bir müderrisin dinler arasında da bir fark olmadığını, bütün kitaplı dinlerin hak din, bütün peygamberlerin hak peygamber olduklarını anlatması üzerine  bazı parçaları, realist bir üslûpla bazı parçaları da sürrealist bir üslûpla kaleme alınmış  bir eserdir. Çok kolay yazılmış gibi göründüğü halde, taklidi son derece de güçtür. Büyük şairlerin hiçbiri Süleyman Çelebi'nin eriştiği noktaya erişemedi. Eser; Rumca, Bulgarca, Sırpça, Arapçaya çevrilmiş ve Müslümanlar arasında her dinî günde, bayramda, ölümde, doğumda hala okunmaktadır.

Yukarıdaki parçada anlatılan eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mecalis-i Seb'a  B)Âdâb-ı Zurafâ   C) Nuhbetü'l-Âsâr   D)  Vesiletün Necat   E) Garip-nâme    

CEVAP D   Parçada anlatılan eser Süleyman Çelebi'nin ''Vesiletün Necat'' adlı eseridir.  

ALİ ŞİR NEVAİ

èÇağatay edebiyatının önemli temsilcisidir.

èŞairliğinin yanında, düşünür ve devlet adamı kimlikleri de vardır.

èHamse sahibidir.

èEserleri: Divan (dört tane),Muhakemet-ül Lugateyn (Türkçenin Farsçadan üstün olduğu savunulur.) Mecalisü'n Nefais (ilk tezkire),Mizan'ül Evzan (Aruz vezniyle ilgili teorik bir eser)

? ÇIKMIŞ SORU Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) Türk edebiyatındaki ilk şairler tezkiresi, Ali Şir Nevayi'nin XV. yüzyılın sonlarına doğru Çağatay Türkçesiyle yazdığı Mecalisü'n Nefais'tir.

B) Garibname adlı büyük mesnevisiyle tanınan Âşık Paşa, devrinin önemli düşünürlerinden biridir.

C) Divan sahibi olan Ahmedî'nin en iyi bilinen eserlerinden biri de İskendername'dir.

D) Şeyhî'nin başlıca edebî eserleri; Hüsrev ü Şirin, Divan ve Harname'dir.

E) Gülşehrî'nin Çengname adlı eseri, hem dil hem de üslup yönünden devrinin önemli eserlerinden biridir.                                                                                                                              (2013 LYS)

CEVAP E A,B C ve D seçeneklerinde verilen bilgiler doğrudur. Çengname, Ahmed-i Dai'nin eseridir.