HALK HİKÂYESİ

èTürk edebiyatı verimleri içinde 16. asırdan itibaren görülmeye başlanan, genellikle âşıklar

tarafından nazım-nesir karışık bir ifade tarzıyla, dinleyicilere karşı saz eşliğinde anlatılarak nesilden

nesile anlatılagelen, yer yer masal ve destan özellikleri gösteren hikâyelerdir.

èÖykü türünün eski biçimleri olan bu ürünler, halkın içinde ve halk diliyle oluşmuştur.

èDestandan modern hikâyeye geçişi sağlayan "anonim" eserlerdir.

èİlk örneği Dede Korkut Hikâyeleridir. "Dede Korkut Hikâyeleri" de destandan halk hikâyeciliğine

geçiş dönemi ürünü olarak kabul edilmektedir.

èGenellikle aşk konusunun işlendiği halk hikâyelerinde, zaman zaman kahramanlık konuları ve dini

konular da işlenir .

èMasallara göre oldukça uzundur.

è Halk hikâyeleri daha çok âşıklar tarafından kahvelerde, düğün ve benzeri toplantılarda erkeklere hitap eder.

èHalk hikâyelerinin, gerçek hayat olaylarından ayrılan, kendilerine göre bir mantık örgüsü

vardır.

èHikâyelerde "aldı sazı eline", "aldı Kerem", "bakalım ne dedi", "deyüp kesti" gibi kalıplaşmış sözler bulunur.

èÂşıklar bu hikâyeleri anlatırken, kendi yorumlarını, hayal güçlerini, üsluplarını, jest ve

mimiklerini katarak hikâyeyi zenginleştirirler. Bu nedenle aynı hikâyenin farklı yörelerde farklı

varyantlarıyla karşılaşmak mümkündür.

èHikâyelerde geçen olayların gerçekleştiği zaman dilimi, çoğunlukla belirsizdir.

èHalk hikâyeleri metinleri birer edebî metindir, kurmacadır. Dil, şiirsel işleviyle kullanılmıştır.

èHikâyelerin anlatımında ilahi bakış açısı kullanılır.

è"Döşeme" (dinleyiciyi hikâyeye hazırlamak amacıyla söylenen ve asıl konuyla ilgisi bulunmayan

birinci bölüm), "asıl hikâye" ve "dua" bölümlerinden oluşur.

Halk Hikayelerinin ve Destanlardan Farklı Yönleri

èTarihi bir vakanın olması şart değildir.

èNazım-nesir karışıktır. Zamanla nesir üstünlük kazanmıştır.

èŞahısların ve olayların anlatılmasında gerçekçiliğe daha çok yer verilmiştir.

èKahramanlıktan çok, aşk maceralarına yer verilmiştir.

èBelli yerlerinde "tekerleme" adı verilen söz kalıpları kullanılmıştır.

èKonuları Bakımından Halk Hikâyeleri

1) Aşk Hikâyeleri

Örnek Arzu ile Kamber, Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Yusuf ile Züleyha, Ercişli Emrah ile

Selvihan, Tahir ile Zühre

2) Kahramanlık Hikâyeleri

Örnek Hayber Kalesi, Kan Kalesi, Battal Gazi, Danişment Gazi, Köroğlu

3) Destani Halk Hikâyeleri

Örnek Dede Korkut

èKaynaklarına Göre Halk Hikâyeleri:

1)Türk Kaynaklı

Örnek Dede Korkut, Köroğlu, Danişmendname, Kerem ile Aslı, Âşık Garip, Emrah ile Selvihan…

2)Arap Kaynaklı

Örnek Yusuf u Züleyha, Ebu Müslim Horasani, Battalname, Leyla ile Mecnun…

3)Hint-İran Kaynaklı

Örnek Ferhat ile Şirin…