FABL (ÖYKÜNCE)

èSonunda ders verme amacı güden, güldüren, düşündüren ve genellikle manzum (şiir şeklinde)

öykülerdir.

è Fablda; insanlar arasında geçen olayları, hayvanlar, bitkiler ya da cansız varlıklar arasında

geçiyormuş gibi göstererek bu yolla insanlara ahlak ve ibret dersi vermek; örnek göstermek ya da bir

düşünceye güç kazandırmak istenir.

èFabllar manzum (şiir) veya nesir (düzyazı) biçiminde yazılabilirler.

èDünyanın en ünlü fabl yazarları Ezop, La Fontaine ve Beydeba'dır.

èABD'li James Thurber ve İngiliz George Orwell çağdaş fabl yazarlarıdır.

èTürk edebiyatında ilk fabl örneği, Şeyhi'nin Harnâme adlı mesnevisidir.

Fabl Türünün Ögeleri

1)Kişiler

Fablın konusu olan olay, kişileştirilmiş en az iki varlığın başından geçer. Bunlardan biri iyi ahlâklı bir

tipi, diğeri kötü ahlâklı bir tipi canlandırır. Anlatıcı ise kahramanları izler, dersini alır. Böylece

dinleyen ile aynı görüşü paylaşır.

2)Olay

Fablın konusu insan başına gelebilecek herhangi bir olaydır. Olay, kahramanın eyleme dönüşmüş,

beğenme, istek, özlem, öfke, korku vs. duygularından doğar.

3)Yer

Orman, göl kenarı gibi yerler detaylı tasvirlere yer vermeksizin anlatılır. Olayın geçtiği yer olayla

birlikte değişebilir.

4-Zaman

Bir zaman diliminde geçer. Kronolojik zaman kullanılır.

Fabl Türünün Bölümleri

1)Serim

Olayların ve kahramanların tanıtıldığı giriş bölümüdür. Olayın türüne, çıkarılacak derse göre kişileşti-

rilmiş hayvanlar ve çevre tanıtımı yapılır. Olay, yer, zaman ve varlık kadrosuna ilişkin temel bilgiler

sunulur. Olay başlatılır.

2)Düğüm

Olay veya sorunların çıkmaza girdiği bölümdür. Olayın ayrıntılarına girilir. Kısa ve sık konuşmalar

vardır. Merak duygusu yoğunluk kazanır.

3)Çözüm

Düğüm bölümünde çıkmaza giren olayların açığa kavuştuğu bölümdür. Düğüm"de oluşan soruların

cevapları burada açığa kavuşturulur. Olay genellikle beklenmedik bir sonuca bağlanır. Fablın en kısa

bölümüdür.

4)Öğüt

Olay veya olayların arkasında yatan mesaj ve öğüdün açıklandığı bölümdür. Olayla ilgili ana fikir,

öğüt biçiminde verilir. Burada verilen öğüt, olayların doğal akışından çıkarılan bir derstir. Bu öğüt

daha çok bir atasözü ile ortaya konur. 

Fabl Türünde Yazılan Eserler

èBeydeba'nın fablları "Kelile ve Dimne" adlı bir eserde toplanmıştır. Eserde hayatı sisler

içerisinde kalan bir Hind Hükümdarı olan Debşelem Şah'ın bir vasiyet üzerine ünlü bilge

Beydaba'nın yanına gitmesi; ondan hikmetli sözler, öğütler, devlet yönetiminde yardımcı olacak

öğretici masallar dinlemesi anlatılmaktadır.

èLa Fontaine, fabl türünün en önemli sanatçısıdır. La Fontaine'in canlı, hızlı, incelik ve nükte dolu

bir üslubu vardır. La Fontaine, kötüyü göstererek iyinin ne olduğunu anlatmaya çalışmıştır.

èYunan Edebiyatı'nda ise Ezop'un fablları İ.Ö. 300 yılında derlenerek yazıya geçirilmiştir.

èTürkçedeki ilk fabl örneği, Şeyhi'nin "Harname" adlı eseridir.

èBatılı anlamda ilk örnekleri Şinasi vermiştir.

èAhmet Mithat, "Kıssadan Hisse" adlı eserini ahlaki gaye güderek yazmıştır. Bu eserde yazar,

Ezop'tan, La Fontaine'den yapmış olduğu çevirilere ve kendi yazmış olduğu fabllara yer vermiştir.

èRecaizade Mahmut Ekrem, La Fontaine'den Horoz ile Tilki, Kurbağa ile Öküz, Karga ile Tilki,

Meşe ile Saz, Ağustos Böceği ile Karınca gibi birçok çeviriler yaparak bu alanda Türk Edebiyatına

katkıda bulunuştur.

èAli Ulvi Elöve "Çocuklarımıza Neşideler" adlı şiir kitabında La Fontaine, Victor Hugo ve

Lamartine' den yaptığı çevirilerin yanında, yine bunlardan esinlenerek yazdığı fabl türü şiirlere de yer

vermiştir.

èNabizade Nazım'ın "Bir Sansar ile Horoz ve Tavuk" adlı eseri vardır.

èNurullah Ataç, Orhan Veli Kanık, M. Fuat Köprülü, Vasfi Mahir Kocatürk, Sabahattin Eyüboğlu

fabl türü ile ilgilenmiş çeviri yapmış, araştırmalarda bulunmuşlardır.