C)Ünsüz Düşmesi (Sessiz Düşmesi)
“ k ” ile biten bazı sözcükler ek aldıklarında “ k ” sesi düşer:
Örnek: Küçük-cük / küçücük Örnek: Yumuşak-cık / yumuşacık
Örnek: Yüksek-l-mek / yükselmekÖrnek: Alçak-l-mak / alçalmak
Örnek: Çabuk / çabucakÖrnek: Ufak / ufalmak
Örnek: Kalk-dır / kaldırÖrnek: Minik-cik / minicik
ÖNEMLİ UYARI: Bazı birleşik sözcüklerin oluşumunda ünsüz düşmesi meydana gelebilir.
Örnek: Üst-teğmen / üsteğmen
Örnek: Ast-teğmen / asteğmen
Örnek: Ad-daş / adaş
D)Ünsüz Türemesi (Sessiz Türemesi)
Arapçadan dilimize giren ve özgün biçimlerinde sonunda ikiz ünsüz bulunan kelimeler Türkçede tek ünsüzle kullanılır. Bu kelimeler ünlüyle başlayan ek veya yardımcı fiille kullanıldıklarında sondaki ünsüz ikizleşir.
Örnek: Hak-ı / hakkıÖrnek: His-i / hissiÖrnek: Ret-i / reddi
Örnek: Tıp-ı / tıbbıÖrnek: Zam-ı / zammıÖrnek: Zan-ı / zannı
Örnek: Af / affetmekÖrnek: His / hissetmekÖrnek: Zan / zannetmek
ÖNEMLİ NOT: Bileşik fiiller oluşurken ses düşmesi ya da ses türemesi yaşanıyorsa, sözcükler mutlaka bitişik yazılır.
E) Kaynaştırma Harfleri (Koruyucu Ünsüzler)
Türkçede iki ünlü yan yana gelmediği için, ünlü ile biten bir sözcüğe, ünlü ile başlayan bir ek getirileceği zaman araya kaynaştırma harfleri (y,ş,s,n) getirilir.
Örnek: Soba-y-aÖrnek: Su-y-uÖrnek: İki-ş-er Örnek: Yedi-ş-er
Örnek: Baba-s-ıÖrnek: Kuzu-s-uÖrnek: O-n-u Örnek: Bu-n-a
ÖNEMLİ NOT: Kaynaştırma harfleri bazı sözcüklerde iki ünlü arasında olmadan da kullanılır.
Örnek: Kısa-y-dıÖrnek: Şu-n-daÖrnek: Bu-n-dan Örnek: Araba-y-la
ÖNEMLİ NOT: Aşağıdaki sözcüklerde kaynaştırma ünsüzü yoktur. Bu sözcüklerde yer alan y, ş, s ve n harfleri söz konusu sözcüklerin kökünde yer almaktadır.
Örnek: beşerÖrnek: altmışarÖrnek: yetmişer
F) Ulama
Ünsüzle biten bir sözcükten sonra, ünlüyle başlayan bir sözcük gelmesiyle oluşur.
Örnek: Vatan_içinÖrnek: İşin_özüÖrnek: Şişenin_ağzı
ÖNEMLİ NOT: Araya virgül gelmesi halinde ulama gerçekleşmez.
Örnek: Hasan, okuldan döndü. (Ulama yoktur.)
