?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
“— Hava, el sürülmemiş topraklar, kendi kendine yetişen ağaçlar vb. mal değildir.
— Kendisi için bir kazak ören kişi mal üretmemiştir.
— Orta Çağ’da köylülerin derebeyi için ürettikleri tahıl mal değildir.
— Ürettiği tereyağını pazara götürüp satan ve elde ettiği parayla şeker alan bir köylünün sattığı tereyağı maldır.”
Bilgilere göre bir nesnenin “mal” niteliği kazanması neye bağlıdır?

A) İnsanın bir ihtiyacını gidermesine
B) Çok sayıda insan tarafından kullanılmasına
C) Üretiminde birden çok insanın rol almasına
D) İşlendikten sonra kullanılır hale gelmesine
E) Değişim amacıyla üretilmesine

(1983/ÖSS)
Çözüm: E
?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
“1876 yılında Amerika’da 1000 sigara yapımı için işçilere ödenen para bir dolar kadardı. 1881 yılında icat edilen sigara sarma makinesi, 1000 sigara yapımı için işçilere ödenen parayı %97 oranında azalttı. Bu makinelerden bir teki bile Amerika’da, bir yılda elle sarılan tüm sigaralar kadar sigara sarabiliyordu.”
Bu durum aşağıdakilerden hangisine iyi bir örnek oluşturur?
A) Üretimde kalitenin yükselmesine
B) Maliyette emek payının düşürülmesine
C) Tüketicinin malı daha ucuza almasına
D) Yeni iş alanlarının açılmasına
E) İşçilerin çalışma saatlerinin kısalmasına
(1983/ÖSS)
Çözüm: B

5-Siyaset kurumu:
Tanım: Bir arada yaşayan insan topluluğunun varlığını sürdürmesi için devlet gücünün kullanılması ve yönetilmesidir.
Siyaset idare etmek anlamına gelir.
Devletin Temel Özellikleri:
• İnsanlar üzerinde bulunan en üstün otoritedir.
• Kapsamı açısından insan topluluklarının oluşturduğu en geniş kurumdur.
• Devletin yönetebilmek için yetkisini yine halktan aldığı zor kullanma yetkisi vardır.
• Devlet, diğer bütün kurumları içine alan bir “üst kurum”dur.
• Devlete giriş ve çıkışlar (üyelik) bireyin iradesinin dışındadır
Siyaset Kurumunun Kavramları:

• Devlet
• Millet
• Birey
• Sivil toplum
• Meşruiyet
• Eşitlik
• Özgürlük
• İktidar
• Seçim
• Parlamento

Siyasal Yönetim Biçimleri:

• Teokrasi: Dini otorite organlarının siyasi otorite organları yerine devlet idaresini elde tuttuğu devlet biçimidir. Yani devlet işlerinden bir tür ruhban sınıfının sorumlu olduğu ve devlet işlerinin dini temellere dayandırılmaya çalışıldığı sistemdir. Mesela; Vatikan, İran, Suudi Arabistan
• Demokrasi: Demokratik (Hürriyetçi) yönetimler: İnsan hak ve özgürlüklerinin gerçekleştirilmesini amaçlar. Temel özelliği kuvvetler ayrılığıdır. Yasama, yürütme ve yargı denetimleri vardır. Kişisel ve toplumsal gelişmenin kaynağı özgürlüktür. Hukuk kuralları toplumsal adaletin ve yönetimin temeldir. Yönetimler seçimle iş başına gelir. Yönetimleri eleştirmek ve denetlemek mümkündür. Düşünce, basın, din ve vicdan özgürlüğü vardır. Çok partili sistem ve seçimler demokratik yönetimlerin vazgeçilmez unsurlarıdır.
• Monarşi: İktidarın tek bir kişinin elinde olduğu yönetim biçimidir. Monarşi sisteminde, devlet başkanı (kral, padişah, hakan vb.) bu yetkisini yaşamı boyunca elinde bulundurur. Veraset sistemi vardır. Mesela; Krallık, imparatorluk.
• Oligarşi: İktidarın bir grubun veya bir zümrenin elinde olduğu yönetim biçimidir. Bu zümre soylu ve zengin kişilerden oluşuyorsa Aristokrasi olarak adlandırılır. Aristokrasi yönetimin soyluların ya da din adamlarının elinde bulunduğu bir sistemdir.

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
Ulusal marş, bayrak gibi simgeler, bireyleri belli bir toplumsal varlığa katılmaya çağırır ve onların kendilerini bu varlığın bir parçası olarak hissetmelerine yardımcı olur.
Yukarıda, toplumsal simgelerin hangi işlevinden söz edilmektedir?
A) Evrensel değerlerde birleşmeyi özendirme
B) Toplumsal birliği güçlendirme
C) Toplumun sosyoekonomik düzeyini yükseltme
D) Bireysel yetenekleri geliştirme
E) Bireysel hak ve özgürlükleri koruma
(1992/ÖYS)
Çözüm: B
?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
Hoşgörüsüzlük ve saldırganlığın egemen olduğu çevrelere ileri teknolojinin sokulması tehlike olabilir.
Burada sözü edilen sakıncayı ortadan kaldırmak için aşağıdakilerden hangisinin en uygun yol olması beklenir?
A) Geri kalmış toplumlarda teknoloji kullanımının, ileri toplumların denetimine verilmesi
B) Her toplum kendi ürettiği teknolojiyi kullanması, dışarıdan teknoloji almaması
C) Teknik eğitimden vazgeçilerek insanı ahlaken yüceltecek bir eğitime ağırlık verilmesi
D) Teknolojik gelişmenin toplumsal değerlerdeki değişme hızına uyacak ölçüde yavaşlatılması
E) Teknik bilgi ile birlikte insana saygının öğretilmesine önem verilmesi
(1991/ÖYS )
Çözüm: E

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
 “Nerede bir toplum varsa orada hukuk vardır.” ifadesindeki “hukuk” sözcüğü ile aşağıdakilerden hangisi anlatılmak istenmiş olabilir?
A) Tüm toplumlar için geçerli olan kurallar
B) Toplumsal ilişkiler düzenleyen tüm kurallar
C) İnsan onurunu koruyan temel kurallar
D) Uluslararası ilişkileri düzenleyen kurallar
E) Yöneticiler tarafından konan kurallar
(1982/ÖSS)
Çözüm: B

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
Türkiye’de cumhuriyetin ilanından hemen sonra eğitimde, dinde, yönetimde, hukukta, ekonomide, sanatta, aile yapısında gerçekleştirilen devrimlerle kültürel yaşamda önemli değişmeler sağlanmış ve toplum yeni bir kültürel yapıya kavuşmuştur.
Buna göre, toplumun yeni bir kültürel yapıya kavuşturulması aşağıdakilerden hangisindeki değişikliklerle sağlanmıştır?
A) Toplumsal kurumlar
B) Toplumsal roller
C) Toplumsal statüler
D) Toplumsal dayanışma
E) Toplumsal iş bölümü
(1994/ÖYS)
Çözüm: A

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
“Her yurttaşa eşit ağırlıkta bir oy hakkı tanıyan demokrasinin ‘genel ve eşit oy’ ilkesi, kimi seçmenlerin ülke ve toplum çıkarlarını bilememeleri yüzünden uygun seçme yapamadıkları gerekçesiyle eleştirilere uğramaktadır.”
Aşağıdaki önlemlerden hangisinin, böyle bir eleştiriye dayanak yapılan durumu ortadan kaldırması beklenir?
A) Çoğunluğun benimsemediği eleştirileri dikkate almama
B) Seçim propagandalarının süresini uzatma
C) Seçmen olabilecekleri sınavla belirleme
D) Uygun seçim yapmadığı ortaya çıkanları uyarma
E) Yurttaşların eğitim düzeylerini yükseltme
(1981/ÖSS)
Çözüm: E

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
Paranın icadıyla birlikte, sebze karşılığında meyve, hayvan karşılığında ev, içki karşılığında deri almak isteyen birini bulma sorunu ortadan kalkmış oldu.
Yukarıdaki parçada, paranın toplumsal yaşamdaki işlevlerinin hangisinden söz edilmektedir?
A) Tüketimi teşvik etme
B) Gereksinimleri çeşitlendirme
C) İş bölümünü kolaylaştırma
D) Üretimi düzenleme
E) Alışverişte kolaylık sağlama
(1995/ÖYS)
Çözüm: E

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
Toplumda,
I. Kültürel bilgi birikimini gelecek nesillere aktarma
II. Düzeni sağlama ve koruma
III. Mal ve hizmetleri üretme ve dağıtma
IV. Neslin devamını sağlama
işlevlerini yerine getiren kurumlar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak adlandırılmıştır?
A) Siyaset Ekonomi Eğitim Aile
B) Eğitim Siyaset Ekonomi Aile
C) Siyaset Eğitim Aile Ekonomi
D) Eğitim Aile Ekonomi Siyaset
E) Aile Siyaset Eğitim Ekonomi
(1996/ÖYS)
Çözüm: B

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
Makineleşmeyi, insanları tembelliğe ittiği, kırları yok edip kentleri doğurduğu, çevreyi kirlettiği, çalışanlar arasındaki farklılaşmayı pekiştirdiği ve insanlar arasında yabancılaşmaya neden olduğu için kınıyorum.
Böyle bir eleştiriye, makineleşme sonucu ortaya çıkan aşağıdaki durumlardan hangisi yol açmıştır?
A) İnsanların düşünsel çalışma olanağının artması
B) İnsan gücü ile gerçekleştirilemeyecek işlerin başarılması
C) İnsan emeğindeki verimin yükselmesi
D) Emeğin üretimdeki payının azalması
E) Doğadaki dengenin ve toplumdaki düzenin değişmesi
(1995/ÖSS)
Çözüm: E

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
— Tarımla uğraşan bir kişinin traktörü
— Balıkçılıkla geçinen bir kişinin ağı
— Bir terzinin dikiş makinesi
ekonomide aşağıdaki kavramlardan hangisine birer örnektir?
A) Üretim biçimi
B) Üretim malı
C) Üretim aracı
D) Üretim faktörü
E) Üretim ilişkisi
(1994/ÖYS)
Çözüm: C

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
– Gece vakti tırnak kesmek uğursuzluk getirir.
– Yatan çocuğun üstünden atlanırsa boyu kısa kalır.
– Eşiğe oturanın rızkı kesilir.
Batıl olduğu bilinse bile bu tür inançların toplumsal hayatta etkili olmaya devam etmesini sağlayan temel etken aşağıdakilerden hangisidir?
A) Toplumsal değişmeyi yönlendirmesi
B) İstenmeyen davranışları engellemesi
C) Açıklanamayan konulara ışık tutması
D) Düşünce ayrılıklarını gidermesi
E) Bireylere güven duygusu vermesi
(1989/ÖSS)
Çözüm: B

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
Dünyamızda 6000 farklı dil konuşuluyor. Dilbilimciler bu dillerden birçoğunun güvencede olmadığını, bunları konuşanların giderek azaldığını söylüyorlar. Örneğin, en az 90 değişik dilin konuşulduğunu Etiyopya’da bugün, Ongota dilini yalnızca 90 kişi, Elmolo dilini 6 kişi konuşuyor. Alaska’daki 20 dilden iki tanesi çocuklara öğretiliyor. Bir veya iki kuşak sonra, bu dilleri konuşanlar kalmayınca, yüzyıllardır süren iletişim ve öğrenme biçimleri, deneyimler yok olacak.
Parçaya göre, bir dilin ortadan kalkması, daha çok aşağıdakilerden hangisine yol açar?
A) Evrensel değerlerin bozulmasına
B) Kültürel alışverişlerin bozulmasına
C) Kültürel birikimin kaybolmasına
D) İnsani özelliklerin yozlaşmasına
E) Toplumsal kurumların bölünmesine
(1997/ÖSS)
Çözüm: C

?ÖRNEK SORU(ÖSYS):
Aşağıda, bazı durumlar ve bunlarla ilgili atasözleri verilmiştir.
— Acısı yeni olan birinin üzüntüsünü artıracak söz ya da davranışlardan kaçınmak gerektiğini belirtmek için “Açık yaraya tuz ekilmez.” denir.
— Yetersiz koşullarda yapılacak işin verimli olamayacağını anlatmak için “Ay ışığında ceviz silkelenmez.” denir.
— Bir işi sonuçlarıyla birlikte tekrar tekrar düşünüp, dikkatle planladıktan sonra yapmak gerektiğini anlatmak için “Dokuz ölç, bir biç.” denir.
Bunlar, atasözlerinin hangi işlevini örneklendirmektedir?
A) Toplumsal bir olayı değişik yönleriyle açıklama
B) Toplumda, önyargılı davranışların yaygınlaşmasını önleme
C) Toplumun deneyim ve gözlemlerini aktarma
D) Toplumdaki ortak özlemleri yansıtma
E) Toplumsal değerleri, günün koşullarına uygun hale getirme
(1995/ÖYS)
Çözüm: C