ALKOLLER

• Alkoller, alkillenmiş su veya hidroksillenmiş hidrokarbon olarak düşünülebilir
• Alkoller, hidrokarbon iskeletinde bir veya birden fazla hidroksil (OH) grubu bulunduran bileşiklerdir.
• Alkoller, moleküllerindeki hidroksil grubu taşıyan karbon atomuna bağlı alkil gruplarının sayısına göre primer, sekonder ve tersiyer olmak üzere 3’e ayrılır.
• Genel formülü CnH2n+2O olan monoalkoller, sp3 hibritleşmesi yapmış karbon atomuna hidroksil grubunun bağlanmasıyla oluşur.
• –OH grubunun bağlı olduğu karbon atomunda –OH veya farklı fonksiyonel grubun bağlı olduğu bileşikler alkol değildir. –OH grubunun bağlı olduğu karbon atomunda pi bağı içeren bileşikler de alkol özelliği göstermez.

Adlandırma

• Alkollerin IUPAC sistemik adlandırılmasında, hidrokarbonun adının sonuna “ol” eki getirilir.
• Ayrıca hidroksil grubunun bağlı olduğu karbonu da belirtmek gerekir.
• Metanol, bilinen en basit alkoldür.
• Aromatik halkada hidroksil grubu içeren bileşiklere aril-alkol denmez. Bu bileşiklere genel olarak fenoller denir.
• Alkoller, moleküllerindeki hidroksil sayısına göre, mono ve polialkol olmak üzere de sınıflandırılabilirler.
• Polialkoller içerdikleri hidroksil sayısına göre diol, triol,  olarak isimlendirilirler
• Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna başka bir karbon atomu bağlıysa birincil karbon atomu, alkole ise birincil (primer) alkol denir.
• Birincil alkoller, 1o alkol şeklinde de ifade edilebilir.
• Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna iki karbon atomu bağlıysa ikincil karbon atomu, alkole ise ikincil (sekonder) alkol denir.
• İkincil alkoller, 2o alkol şeklinde de ifade edilebilir.
• Hidroksil grubunun bağlı olduğu karbon atomuna üç karbon atomunun bağlıysa üçüncül karbon atomu, alkole ise üçüncül (tersiyer) alkol denir ve 3o alkol şeklinde de ifade edilebilir.

    Kurallar 

1. Hidroksil grubunun bulunduğu en uzun karbon zinciri seçilir. 

2. Hidroksil grubuna en yakın uçtan başlanarak zincirdeki karbon atomlarına numara verilir. 

3. Zincirde bulunan alkil gruplarının ve heteroatomların yeri ve adı belirtilir. 

4. Hidroksil grubunun yeri belirtilerek zincirdeki karbon sayısına göre alkan adlandırılması yapılır ve alkanın adının sonuna -ol eki getirilir. 

5. Molekülde birden fazla hidroksil grubu varsa yerleri belirtilip adlandırmadaki -ol ekinin önüne di-, tri-, tetra- gibi ekler getirilir. Molekülde iki tane hidroksil grubu varsa -diol, üç tane hidroksil grubu varsa -triol eklerinden biri getirilir. 

6. İkili ya da üçlü bağ içeren doymamış alkol molekülleri adlandırılırken ikili ya da üçlü bağların yerleri belirtilir. Zincirdeki karbon sayısına göre hidrokarbonun adından sonra hidroksil grubunun yeri belirtilip -ol eki getirilir.

ETERLER 

Genel formülleri R-O-R olan eterler, alkillenmiş alkol veya iki kez alkillenmiş su şeklinde düşünülebilir. Su molekülünden bir H çıkıp, yerine alkil kökü bağlandığında oluşan bileşiklere alkol adı verilirken, sudaki iki hidrojenin de çıkıp, yerine iki alkil kökünün gelmesi ile oluşan bileşiklere de eter adı verilir.

• H-O-H : Su
• R-O-H : Alkillenmiş su (alkol)
• R-O-R : Eter

    Eterler karanlıkta ve kapalı şişelerde saklanmalıdır. Aksi takdirde eterler ışığın katalitik etkisiyle, havanın oksijeni ile yavaş, radikalik bir reaksiyona girerek, peroksitlere dönüşür. Bu peroksitler, şiddetle patlayan, oldukça tehlikeli bileşiklerdir. Eterlerin isimlendirilmesi, eter molekülünde bulunan alkil gruplarından küçüğünün isminin sonuna diğer alkil grubunun ismi ve eter kelimesi eklenir.

• Metil etil eter

CH3–O–C2H5

• Dimetil eter

CH3–O–CH3 Alkoller ve eterler birbirlerinin izomerleri olduklarından genel formülleri aynıdır (CnH2n+2O)

Kurallar 

1. IUPAC adlandırmasında oksijene bağlı en uzun karbon zinciri seçilerek numaralandırılır. 

2. Karbonlara numara verilirken alkoksi (RO–) grubuna yakın uçtan başlanır. 

3. Bileşik adlandırılırken alkoksi grubunun yeri ve adı belirtilerek ana zincirdeki karbon sayısına karşılık gelen hidrokarbonun adı söylenir. 

Eterlerin Fiziksel Özellikleri 

• Eterlerin molekül geometrileri su ve alkol bileşikleri gibi açısaldır. 

• Eterler renksizdir ve kendilerine özgü kokuları vardır. 

• Polar yapılı bileşiklerdir. 

• Yoğunlukları genellikle suyun yoğunluğundan küçüktür. 

• Eter molekülleri arasında hidrojen bağı yoktur. Ancak eter molekülündeki oksijen atomunun ortaklanmamış elektron çiftiyle su molekülündeki hidrojen atomu arasında moleküller arası hidrojen bağı oluşur. Bu nedenle suda çözünür. 

İzomerlik 

Fonksiyonel grup izomerliği: Yapı izomerliğinin bir çeşididir. Kapalı formülleri aynı fonksiyonel grupları ve açık formülleri farklı olan bileşiklerin oluşturduğu izomerliğe fonksiyonel grup izomerliği denir. 

Aynı karbon sayılı mono alkoller ile eterler fonksiyonel grup izomeridir. Örneğin dimetileter ve etanolün molekül formülü C2H6O şeklindedir. Ancak yapı formülleri ve fonksiyonel grupları birbirinden farklı olduğundan bu iki madde birbirinin fonksiyonel grup izomeridir. 

Karbonil Bileşikleri 

İkili bağla birbirine bağlanmış karbon ve oksijen elementlerinden oluşan, oksijenin üzerinde iki tane eşleşmemiş elektron çifti bulunduran gruba karbonil grubu denir. Aldehit, keton, karboksilli asit ve esterler karbonil bileşikleridir. 

ALDEHİTLER

• Karbonil grubunun karbon atomuna bir alkil grubu ile bir hidrojen atomu bağlanmış olan bileşiklerdir.
• Aldehitin kelime anlamı dehidrojene edilmiş alkol demektir.
• Aldehitlerin ilk üyesi olan formaldehit bileşiğinde karbonil grubuna iki tane hidrojen atomu bağlanmıştır.