Kırım Savaşı (1853–1856)
Savaşın Sebepleri:
Rus çarı I. Nikola'nın 'Hasta Adam' olarak nitelediği Osmanlı Devleti topraklarını ele geçirip tarihi amaçlarına ulaşmak istemesi, Rusya'nın kutsal yerler sorununu gündeme getirmesi, Rus elçisi Prens Mençikof'un Osmanlı Devleti'nden kabul edilemeyecek isteklerde bulunması, gibi sebeplerden dolayı Rusya Eflak ve Boğdan'ı işgal etti. Bunun üzerine Osmanlı Devleti Rusya'ya savaş ilan etti. Rus donanması Sinop'ta bulunan Osmanlı donanmasını yaktı. Bu durum karşısında İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti ile ittifak yaparak Rusya'ya savaş ilan ettiler (1854). Müttefikler (İngiltere, Fransa, Osmanlı Devleti ve Piyemonte Hükümeti) Rusya'yı barışa zorlamak için Kırım'a asker çıkardılar, ardından da Sivastopol şehrini ele geçirdiler. Paris'te Osmanlı Devleti, Rusya, İngiltere, Fransa, Piyemonte Hükümeti, Avusturya ve Prusya temsilcilerinin katıldığı kongrede yapılan görüşmeler sonucunda Paris Antlaşması imzalandı (1856). Buna göre, Osmanlı, bir Avrupa devleti sayılacak, Avrupa devletler hukukundan yararlanacak ve toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerin garantisi altında olacaktı. Boğazlar konusunda 1841 Sözleşmesi geçerli olacaktı. Karadeniz tarafsız hale getirilecek, Osmanlı ve Rusya Karadeniz'de donanma bulundurmayacak ve tersane kuramayacaktı. Avrupalı devletler Islahat Fermanı'nı memnuniyetle karşılamışlar ve Osmanlı Devleti'nin içişlerine karışmayacaklardı. Islahat Fermanı'nın antlaşmada yer alması, Osmanlı Devleti'ni bağlamış ve Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti'nin içişlerine karışmasına ortam hazırlanmıştır. Paris Antlaşması'yla güneye inmesi engellenen Rusya, doğu politikasına yönelmiş ve Asya'da genişlemeye devam etmiştir. Osmanlı Devleti ilk kez Kırım Savaşı sırasında borç para almıştır.
Abdülaziz Dönemi (1861–1876)
Panslavizm Hareketleri ve Balkan Bunalımı: Panslavizm; Bütün Slavları Rusya'nın liderliği altında toplamayı amaçlayan bir düşüncedir. Rusya'nın amacı, Avusturya ve Osmanlı Devletini yıkarak Balkanlarda Slav birliğini kurmaktı. Bu amacına ulaşabilmek için Balkan uluslarını Osmanlı Devletine karşı kışkırtmaya başladı. Rusya'nın kışkırtmalarıyla Balkanlarda isyanlar çıktı. İlk isyan Bosna- Hersek'te (1875) arkasından Sırbistan ve Bulgaristan'da da isyanlar çıktı. Osmanlı Devleti bu isyanlarla uğraşırken Sırp ve Karadağlıları Osmanlı Devletine karşı kışkırttı. Osmanlı ordusu bu isyanları bastırarak düzeni sağladı. Yeni bir savaş çıkmasını istemeyen Avrupa devletleri durumu görüşmek üzere İstanbul'da bir konferans toplamaya karar verdiler. Abdülaziz döneminde Osmanlı aydınları meşrutiyet fikrini savunmuşlardı. Ancak Abdülaziz bu fikre sıcak bakmadığı için askeri bir darbeyle tahttan indirilmiştir.
II. Abdülhamit Dönemi (1876–1909)
Meşrutiyetin İlanı (1876). 23 Aralık 1876'da Osmanlıların ilk anayasası olan Kanun-i Esasi ilan edildi. Seçimler yapılarak Meclis-i Mebusan açıldı. Fakat padişah, 93 Harbi'ni sebep göstererek Meclis'i kapatacaktır (1878).

93 Harbi (1877–1878)
Osmanlı Devleti, İstanbul Konferansında Avrupalı devletlerin isteklerini kabul etmeyince Rusya Osmanlı Devletine savaş ilan etti. Kafkas cephesinde, Arpaçay'ı geçen Ruslar, Kars ve Ardahan'ı ele geçirdiler. Rus ordusunu Gazi Ahmet Muhtar Paşa Erzurum'da durdurdu. Balkan cephesinde ise, Gazi Osman Paşa Plevne'de Rus saldırılarına uzunca bir süre başarıyla karşı koydu ancak gerekli yardımı alamadı. Ruslar Plevne ve Şıpka'yı geçtiler. Böylece Edirne yolu Ruslara açıldı. Rus Ordusu'nun Yeşilköy'e kadar gelmesi üzerine Osmanlı Devleti barış istedi. 1878'de Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanan Ayastafanos (Yeşilköy) Antlaşması ile Rusya; Rusya Osmanlı Devleti'ni istediği gibi parçalamıştı. Panslavizm politikasında başarılı olan Rusya böylece ve Bulgaristan üzerinden sıcak denizlere ulaşma imkânını elde etmiş oluyordu. Fakat Avrupalı devletler bu antlaşmaya itiraz edince Berlin Antlaşması imzalandı.
Berlin Antlaşması (1878)
1) Karadağ, Sırbistan ve Romanya bağımsız olacaktı.
2) Bosna-Hersek hukuken Osmanlı Devleti'ne bağlı olacak, fakat yönetimi bir süre Avusturya'ya bırakılacaktı.
3) Bulgaristan, üç kısma ayrılacaktır:
a. Bulgar Prensliği (Osmanlı egemenliği altında muhtar olacak)
b. Makedonya (Islahat yapılması şartıyla Osmanlı Devleti'ne bırakılacak)
c. Doğu Rumeli (Padişahın beş yıl için atayacağı Hıristiyan bir vali tarafından yönetilmesi şartıyla Osmanlı Devleti'ne bırakılacak)
4) Kars, Ardahan, Batum, Ruslara bırakılacak, fakat Doğu Beyazıt Osmanlı Devleti'nde kalacaktı.
5) Ermenilerin azınlıkta bulunduğu Doğu Anadolu'da ve Girit'te ıslahat yapılacaktı.
6) Teselya Bölgesi Yunanistan'a verilecekti.
7) Osmanlı Devleti, Rusya'ya 60 milyon ruble savaş tazminatı ödeyecekti.

Berlin Antlaşması ile;
a. İngiltere Rusların Bulgaristan üzerinden Akdeniz'e inmesine engel olmuş ve Akdeniz'deki çıkarlarını korumuştur.
b. Berlin Konferansı'ndan sonra Osmanlı Almanya'ya yaklaşmıştır.
c. Osmanlı Devleti'nin dağılma dönemine girmiştir.

Berlin Antlaşması Sonrası Başlıca Gelişmeler. 1878 Kıbrıs İngiltere'ye üs olarak verildi. 1881 Fransa Tunus'u işgal etti. 1882 İngiltere Mısır'ı işgal etti. Bulgaristan Doğu Rumeli'yi topraklarına kattı. 1897'de Girit sorunu yüzünden Yunanistan ile Dömeke Savaşı yapıldı. Savaşı kaybeden Yunanistan'ı Avrupa devletleri kurtardı. Alınan karar gereği Girit, Osmanlı yönetiminde kalacak ancak padişahın atayacağı Hıristiyan bir vali Yunanistan tarafından onaylanacaktı.

 Ermeni Sorunu: Ermeni sorunu ilk defa 93 Harbi sonrası gündeme geldi. Ermeni sorununun ortaya çıkmasında;

a) Milliyetçilik akımının etkisi,

b) Balkanlardaki Hıristiyan toplulukların bağımsızlıklarını ilan etmeleri,

c) Ayestefanos Anlaşması'nın 16. ve Berlin Antlaşması'nın 61. maddelerinin Ermenilerle ilgili ıslahatlar yapılmasını hükme bağlaması,

d) Büyük devletlerin kendi çıkarları için Ermenileri kullanmaları etkili olmuştu.

Büyük devletlerin kışkırtmaları sonucunda bağımsız bir devlet kurma hayaline kapılan Ermeniler, Hınçak Komitesi (1887) ve Taşnak Komitesini (1890) kurdular. Bu komitelerin amaçları; Ermeni milliyetçiliğini yaymak, Ermenileri silahlandırmak ve Doğu Anadolu'da bağımsız bir Ermeni devleti kurmaktı. Daha sonra bu komiteler birleşerek terör hareketlerine giriştiler ve isyanlar başlattılar. İlk defa Erzurum ve İstanbul'un Kumkapı semtinde olaylar, daha sonra Merzifon, Yozgat, Kayseri, Çorum, Van ve Bitlis'in Sason bölgelerinde isyanlar çıkardılar. 1896'da İstanbul'da Osmanlı Bankası'nı basan Ermeniler Avrupa devletlerinin olaya müdahale etmesini istediler. Ayrıca 1905 yılında II. Abdülhamit'e suikast düzenleyen Ermeniler 1909'da Adana'da büyük bir isyan çıkardılar.