EGZİSTANSİYALİZM (VAROLUŞÇULUK)
èBu akıma göre insan bütünüyle özgür olmalıdır ve geleneklerin etkisinde kalmadan eser vermelidir.
èBu akım, devrin şartlarının da etkisiyle bir "bunalım edebiyatı" oluşturmuştur.
èEgzistansiyalizm; insanın, insanı saran dünyayı bir türlü anlayamamaktan doğan umutsuzlukla, bezginlik içinde; hayatı, tatsız, saçma bulması görüşüyle hareket eder.
èVaroluşçulara göre, yazar yaşadığı çağda etkin biçimde rol almalı, toplumuna yön vermelidir.
èEgzistansiyalistler, edebiyatta üslupçuluğa; parlak, göz kamaştırıcı cümlelere karşıdırlar.
è Martin Heidegger, Jean Paul Sartre, Albert Camus, Andre Gide, Samuel Beckett, Simone de Beauvoir, Franz Kafka, Gabriel Marcel, Andre Malraux,Orhan Veli, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat Horozcu, ilhan Berk, Attila İlhan, Ülkü Tamer, Turgut Uyar, Cahit Zarifoğlu gibi isimler bu akımın temsilcilerindendir.
? ÇIKMIŞ SORU Köklerinden kopmuş, temelini yitirmiş, geçmişe, tarihe güvenini kaybetmiş, topluma yabancılaşmış, mutsuz, huzursuz insan varlığını dile getiren bu felsefe; toplum içinde yaşayan bireyin tehdit altında olduğu, insanın anlamsız bir varlık hâline geldiği, bu boşluk ve anlamsızlık içinde öz dünyasının eriyip gittiği, kendi kendini yitirme tehlikesinin baş gösterdiği yerde ortaya çıkar. Bu parçada hangi edebiyat akımının özelliklerinden söz edilmektedir?
A) Gerçeküstücülük B) Fütürizm C) İzlenimcilik
D) Varoluşçuluk E) Sembolizm (2015 ÖABT EDEBİYAT)
CEVAP D Parçada varoluşçuluk akımının özelliklerinden söz edilmektedir.
? ÇIKMIŞ SORU 1950'lerden itibaren öykü türünde ürünler vermeye başlayan Demir Özlü, Bunaltı ve Soluma adlı kitaplarındaki öykülerini, modern yaşamda anlam arayışının boşunalığını vurgulayan ---- adlı bir Avrupa felsefe akımı temelinde inşa etmiştir. Özlü'nün yapıtlarında bireyleşme, seçim ve özgürlük gibi sorunlar ekseninde ele alınan konular yazarın şiirsel üslubuyla da bütünleşir.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2017 ÖABT EDEBİYAT)
A) varoluşçuluk B) romantizm C) nihilizm D) postmodernizm E) yeni tarihselcilik
CEVAP A Parçada verilen eserler varoluşçuluk akımının özellikleri yansıtır.
KÜBİZM (ŞEKİLCİLİK)
èBu akımı benimseyen şairler, ressam Picasso'nun etkisiyle bu anlayışı geliştirmişlerdir.
èBuna akıma göre şair dış dünyayı izleyip olup bitenleri iyi saptamak zorundadır.
èŞairler, konunun sadece görünen yönünü değil, görünmeyen tarafını da göstermek isterler.
è "Söylenmemiş olanı", "görülmemiş olanı" gün ışığına çıkarmak, aklın değil düş gücünün yapacağı iştir.
èEserlerde karmakarışık imajlara ve dağınık kelimelere rastlanır.
èVarlığın, dış görünüşüyle birlikte iç dünyası da betimlenir.
èKarışıklıktan hoşlanma söz konusudur.
èSanatçılar, ayrı ayrı yerlerde geçen olayların birlikte, aynı anda olduğunu kabul eder ve bu anlayışta eser vermek isterler. Bu yüzden kübistlerin eserleri oldukça karmaşıktır.
èŞairler şiirlerinde, analiz-sentez metodu ile mısralar sıralamış; peyzajı ve hayatın sahnesini kendi kişisel görüşlerine göre anlatmaya çalışmışlardır.
èKübizm, edebiyat alanında, gramerin yıkımı, ilginç noktalama işaretlerinin kullanımı şeklinde özellikle şairler tarafından denenen bir akımdır.
è Guillaume Apollinaire, Max Jacob, Blaise Cendrars, Andre Salmon
FÜTÜRİZM (GELECEKÇİLİK)
èGeçmişteki alışkanlıklar, estetik değerler, gelenekler, temalar, eserler ve konular bütünüyle reddedilir.
èDünyanın geleceğinin "modernlik"te olduğu savunulur.
è"Şehirleşmiş Medeniyet", "Makineleşme" ve "Sürat" kavramları toplumsal hayatta bir temel haline getirilmelidir. Hızın, süratin güzelliği vurgulanarak uçaklara, arabalara, trenlere övgüler yağdırılır. Işık ve hareket, sanat eserinin temel unsuru olmalıdır.
èSanatçı daima yeninin, değişenin peşinde olmalıdır.
èKelimelerin ve deyimlerin sanat eserleri üzerindeki sıkıcı ağırlığı kaldırılmalıdır.
èMakine ve çark sesleri, fabrika gürültüleri duygu ve hayalin yerini almıştır.
èŞiirde geleneksel kurallar terk edilir. Ölçü ve uyaktan vazgeçilir. Şiirde sokak dili kullanılır.
èFütüristlerin parolası, "sözcüklere özgürlük"tür.
è Marinetti, Vladimir Mayakovski, Boris Pasternak, Nazım Hikmet gibi sanatçılar bu akımı benimsemiştir.
? ÇIKMIŞ SORU Sadece alışılmış sanat beğenilerini değil, yerleşik toplum düzenini de yıkmak
isteyen sanatsal ve siyasi bir hareket olarak ortaya çıkan edebiyat akımı, aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Klasisizm B)Sembolizm C)Fütürizm D) Parnasizm E) Sürrealizm (2014 ÖABT TÜRKÇE)
CEVAP C "Sadece alışılmış sanat beğenilerini değil, yerleşik toplum düzenini de yıkmak" fikri Fütürizme aittir.
? ÇIKMIŞ SORU I. Tehlike aşkını, enerji ve ataklık alışkanlığını övmek istiyoruz. II. Dünyanın ihtişamının yeni bir güzellikle, hızın güzelliğiyle zenginleştiğini ilan ediyoruz. III. Ancak çatışmada var artık güzellik. Saldırgan bir yapı yoksa başyapıt da yok. Şiir, insanın önünde eğilsinler diye şiddetli bir saldırı olmalı bilinmeyen güçlere.Bu özelliklerin ait olduğu akım ve Türk edebiyatındaki temsilcisi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Fütürizm – Nâzım Hikmet B) Sürrealizm – Ece Ayhan C) Parnasizm – Cenap Şahabettin
D) Empresyonizm – Ahmet Haşim E) Letrizm – Asaf Hâlet Çelebi (2014 ÖABT EDEBİYAT) CEVAP A Soruda fütürüzm akımının özellikleri verilmiştir. Nazım Hikmet bu akımın temsilcisidir.
