Hidrokarbonlar yapılarında C ve H bulunduran bileşiklerdir.
Genel olarak 2 grupta incelenebilir:
1.Alifatik Hidrokarbonlar
Doymuş Hidrokarbonlar (alkanlar)
Düz zincirli
Dallanmış
Halkalı (siklik)
Doymamış Hidrokarbonlar
Alkenler
Alkinler
2.Aromatik Hidrokarbonlar
a.Tek halkalı (benzen ve türevleri)
b.Bitişik iki halkalı (naftalin ve türevleri)
c.Bitişik çok halkalı olanlar
ALİFATİK HİDROKARBONLAR
İçerdikleri bağ yapılarına göre 3’e ayrılırlar; Eğer bir alifatik hidrokarbonda karbon atomları arasında sadece tek bağ bulunuyorsa doymuş hidrokarbon (Alkan veya parafin) olarak adlandırılır.
Karbon atomları arasında çift (C=C) ve üçlü (CºC) bağ içeren alifatik hidrokarbonlara doymamış hidrokarbonlar denir.
Çift bağ bulunduran hidrokarbonlar Alken (veya olefin),
Üçlü bağ bulunduranlar ise Alkin(veya asetilen) diye adlandırılır.
DOYMUŞ HİDROKARBONLAR
ALKANLAR (PARAFİNLER)
Genel formülleri CnH2n+2 (n=herhangi bir tam sayı) şeklinde olan bileşiklerdir.
Bu bileşiklere, moleküllerindeki ikili ve üçlü bağ içerememeleri ve sadece karbon ve hidrojenden oluşmalarından ötürü doymuş hidrokarbon da denir.
Alkan molekülünden bir hidrojen atomu çıkması ile kalan gruba alkil köküdenir.
Alkil kökleri kısaca (R-) şeklinde gösterilir. R harfinin yanındaki çizgi, alkil kökündeki karbonun doymamış olduğunu gösterir.
Alkanların formülü ve ilgili alkil kökler
Alkan
Molekül Formülü
Alkil Kökü
Metan
CH4
Metil
Etan
C2H6
Etil
Propan
C3H8
Propil
Bütan
C4H10
Butil
Pentan
C5H12
Pentil
DOYMAMIŞ HİDROKARBONLAR
ALKENLER (OLEFİNLER)
Genel formülleri CnH2n şeklinde olan ve yapılarında en az bir çift bağ bulunduran bileşiklerdir.
Bu bileşiklere, moleküllerindeki ikili bağ içermeleri ve sadece karbon ve hidrojenden oluşmalarından ötürü doymamış hidrokarbonda denir.
Bu tip bileşiklere halojenlerle reaksiyona girdiği zaman yağ görünüşlü ürünler oluşturduğundan, yağ oluşturucu anlamına gelen olefin ismi de verilir.
Çift bağın reaksiyon verme yeteneği olduğu için bir fonksiyonel gruptur.
Molekülde bir tane çift bağ varsa IUPAC sistemine göre son eki “en”dir. İki çift bağ varsa “dien”, üç tane çift bağ varsa “trien” son ekiyle adlandırılır.
Alkenlerin formülü ve özel isimler
Alken
Molekül Formülü
Özel Adı
Eten
CH2 = CH2
Etilen
Propen
CH3CH = CH2
Propilen
1-buten
CH3CH2CH = CH2
α - butilen
2-buten
CH3CH = CHCH2
β - butilen
Metil propen
CH3CCH3 = CH2
İzo-butilen
ALKİNLER (ASETİLENLER)
Genel formülleri CnH2n-2 şeklinde olan ve yapılarında en az bir üçlü bağ içeren bileşiklerdir.
Bu bileşiklere, moleküllerindeki üçlü bağ içermeleri ve sadece karbon ve hidrojenden oluşmalarından ötürü doymamış hidrokarbon da denir.
