MADDE VE ÖZELLİKLERİ
Madde nedir?
Madde, kütlesi olan, boşlukta yer kaplayan yani hacmi olan, eylemsizlik özelliğine sahip ve yapısında en az bir tanecik olan her çeşit malzemeye denir.
Maddenin Ortak Özellikleri
Hacim: Maddenin boşlukta kapladığı yere denir.
Sıvılar için hacim birimi olarak genellikle litre(l) kullanılır.
Cismin sıvı içinde kalan hacmi (vbatan cisim) yeri değişen sıvının hacmine (vtaşansıvı+vyükselen sıvı) eşittir.
Cismin sıvı içinde kalan hacmi (vbatan cisim) yeri değişen sıvının hacmine (vyükselen sıvı) eşittir.
Kuru kum boşluklu yapıya sahip olduğu için üzerine eklenen sıvının bir kısmı boşluklara emilir.
Bu nedenle kuru kumun hacmi aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır.
Özkütle
(Yoğunluk)
Birim hacime düşen madde miktarına özkütle (yoğunluk) denir.
bağıntısı ile hesaplanır.
Yukarıda sabit özkütle grafiklerine yer verilmiştir.
SUYUN ÖZEL DURUMU
Diğer maddelerde farklı olarak buz erirken hacmi azalır, özkütlesi artar.
Suyun yoğunluğı 1g/cm3ken buzun yoğunluğu 0,9g/cm3 tür.
Suyun hacmi, bilinen tüm sıvıların aksine, belirli bir sıcaklığa (+4 °C'ye) düşene kadar azalır, daha sonra tekrar artmaya başlar.
Su, karalara göre geç ısınıp geç soğur. Su ve karalar arasındaki ısı farkı hava olaylarının oluşmasını sağlar.
Suyun bu özelliği, suda yaşayan canlılar için önemlidir. Buzlanma suyun yüzeyinden başlar.
KARIŞIM ÖZKÜTLESİ
Kütle ve hacimleri bilinen sıvılar birbirlerine karıştırıldıklarında
(m: kütle v: hacim)
bağıntısı ile hesaplanır.
*maddelerden eşit hacimde alınarak karışım oluşturulursa:
*maddelerden eşit kütlede alınarak karşım oluşturulursa:
Örnek;
Özkütlesi 3d hacmi 3V olan X sıvısı ile özkütlesi bilinmeyen V hacmindeki Y sıvısı karıştırıldığında karışımın özkütlesi 5d oluyor. Y sıvısının özkütlesikaç d’ dir?
Çözüm;
Örnek;
Özkütlesi 5g/cm3 olan bir maddeden yapılmış 600cm3hacmindeki boşluklu cisim 2000gram geliyor.
Buna göre cismin içindeki boşluk hacmi kaç cm3 tür?
Çözüm;
Örnek;
Boş kütlesi 200gram olan kabın içerisine özkütlesi 2g/cm3 olan X sıvısıile tamamen doldurulduğunda 450 gram geliyor. Aynı kap özkütlesi 1g/cm3 olan su ile tamamen doldurulduğunda kaç gram gelir?
Çözüm;
200 + Vkap. 1 =200 + 125.1 = 325 g