BASINÇ

Atmosferi oluşturan gazların yeryüzüne uyguladığı kuvvete denir.

Basınç BAROMETRE ile ölçülür.

Birimi Milibardır.( MB ile gösterilir. )

§  Unutma: Sıcaklık farkından dolayı BASINÇ, Basınç farkından dolayı ise RÜZGÂRLAR oluşur. Ayrıca; Basınç farkı ne kadar fazla olursa Rüzgârda o kadar şiddetli olur.

ALÇAK BASINÇ ÖZELLİKLERİ

• Yükseltici hava hareketi görülür.
• Yeryüzünde hava hareketi çevreden merkeze doğrudur.
• Hava hareketleri sonucunda hava soğur, yoğunlaşır, kapalı ve yağışlı olur.
• Nem oranı fazla, sıcaklık farkı azdır.
• Ekvatoral Bölge sürekli Termik Alçak Basınç alanıdır.
• 60 derece Kuzey ve Güney enlemleri sürekli Dinamik Alçak Basınç alanıdır.
• Kimyasal Çözünme Görülür.

YÜKSEK BASINÇ ÖZELLİKLERİ

• Alçaltıcı hava hareketi görülür.
• Yeryüzünde hava hareketi merkezden çevreye doğrudur.
• Alçalan hava ısındığından yağış oluşturma ihtimali azdır.
• Nem oranı az, sıcaklık farkı fazladır.
• 30 derece Kuzey ve Güney enlemleri sürekli Dinamik Yüksek Basınç alanıdır. ( 30 Enlemlerdeki Çölleri oluşturur.)
• Kutuplar sürekli Termik Yüksek Basınç alanıdır.
• Fiziksel ( Mekanik ) çözünme görülür.

§  Ekvator ve Kutuplarda Termik Basınç, 30 ve 60 derece enlemlerinde ise Dinamik Basınçlar etkilidir.

TERMİK BASINÇ:

o   Oluşumunda Dünya’nın Şekli buna bağlı olarak da Sıcaklık etkili olmuştur. Isınmanın olduğu yerde (Ekvator) Alçak Basınç, Soğumanın olduğu yerde (Kutup) Yüksek Basınç görülür.

DİNAMİK BASINÇ:

o   Oluşumunda Dünya’nın Günlük Hareketi etkili olmuştur. Özellikle Dünya’daki Devamlı Rüzgârların ( Alize – Batı ve Kutup ) sapmaya uğramasıyla oluşur.

§  A – B arasındaki rüzgâr hızı C – D arasındaki rüzgâr hızından daha fazladır.

§  İzobar eğrileri arasındaki mesafe az ise rüzgâr hızlı fazla ise rüzgâr yavaş eser.

Dünya’daki Basınç Kuşakları:

Türkiye’yi Etkileyen Basınç Merkezleri

RÜZGÂRLAR

Sıcaklık farkından dolayı oluşur.

Rüzgârlar Yüksek Basınçtan -----  Alçak Basınca doğru eser.

DEVAMLI RÜZGÂRLAR:

ALİZE RÜZGÂRLARI:

• 30 Dinamik Yüksek Basınç alanlarından ---- Ekvator ve çevresindeki Termik Alçak Basınç alanına doğru eserler.
• Ticaret Rüzgârları olarak ta bilinir.
• Başlangıçta sıcak ve kurudur. Denizlerin üzerinden geçtiklerinde nem alarak Tropikal kuşakta yağış bırakırlar.(Karaların Doğu Kıyıları)
• Sıcak su akıntılarını başlatan rüzgârlardır.
• Hızları orta şiddetlidir.

BATI RÜZGÂRLARI:

• 30 Dinamik Yüksek Basınç alanlarından 60 Dinamik Alçak Basınç alanlarına doğru eserler.
• Orta Kuşak karalarının Batı Kıyılarına bol yağış bırakırlar.
• 60 enlemlerinde Kutup rüzgârlarıyla karşılaşarak Cephesel Yağışları oluştururlar.
• Türkiye'nin Orta Kuşakta olmasından dolayı Türkiye'de de görülür. Ancak ülkemizin Okyanusa kıyısı olmamasından dolayı etkisi yok denecek kadar azdır.
• K.Y.K 'de düzensiz eserken, G.Y. K 'de daha düzenli eserler. ( Kara ve Denizlerin Dağılışı )

KUTUP RÜZGÂRLARI:

• Kutuplardaki Termik Yüksek Basınç alanlarından 60 Dinamik Alçak Basınç alanlarına doğru eserler.
• Soğuk ve Kuru rüzgârlardır.
• Etkili olduğu alanlarda sıcaklığın düşmesine ve kar yağışına neden olur.
• Soğuk Okyanus Akıntılarını başlatırlar.
• 60 enlemlerinde Batı rüzgârlarıyla karşılaşırsa Cephesel yağışları oluşturur.

·        Muson Rüzgârları Makroklima iklimlerden Muson İkliminin oluşmasında etkilidir.

·        Muson rüzgârlarının oluşmasında Yıllık Hareket, Kara ve Denizlerin farklı ısınması etkili olmuştur.

MELTEM RÜZGÂRLARI

Kara ve Deniz Meltemi: Karaların ve denizlerin farklı ısınması sonucu oluşur.

Dağ ve Vadi Meltemi: Dağ yamaçları ve vadilerin ısınma farkından oluşur.

·        Meltem rüzgârları yağış getirmezler, etkileri kısa sürelidir. İklim üzerinde etkili değillerdir.

·        Meltem rüzgârlarının oluşmasın Günlük Hareket etkili olmuştur.

·        Muson ve Meltem rüzgârları yön değiştirdikleri için DEVİRLİ RÜZGÂRLAR olarak bilinir.

Türkiye’yi Etkileyen Sıcak ve Soğuk Yerel Rüzgârlar

Karayel – Yıldız – Poyraz ( Soğuk ) / Samyeli – Kıble – Lodos ( Sıcak )

Etezyen Rüzgârı:

·        Soğuk yerel rüzgârlar arasındadır.

·        Yazın Ege Denizi üzerinde Kuzeyden güneye doğru esen ve serinletici etki yapan rüzgârdır.

Föhn Rüzgârı