EŞEYSİZ ÜREME Bir canlının başka bir canlıya ihtiyacı olmadan tek başına yavrular meydana getirdiği üremeye eşeysiz üreme denir.
1) Bölünerek Üreme Tek hücreli canlılarda ana hücrenin ikiye bölünmesi ile gerçekleşen eşeysiz üremeye BÖLÜNEREK ÜREME denir. Bakteri, arke, amip, öglena, paramecium… gibi canlılar bu şekilde bölünürler.
2) Tomurcuklanarak Üreme Ana canlıda oluşan bir çıkıntının büyüyerek ana canlının küçük halini oluşturduğu eşeysiz üremeye TOMURCUKLANARAK ÜREME denir. Bira mayası, hidra, sünger… gibi canlılarda görülür.
3) Sporla Üreme Çevre şartlarına dayanıklı ve başka bir üreme hücresi ile birleşmeden çimlenerek yeni bir canlıyı oluşturabilen üreme hücrelerine SPOR denir.
Spor üreterek yapılan üremeye ise SPORLA üreme denir. Spor oluşturarak üreyen canlıların hayat döngüsünde eşeyli üreme ve eşeysiz üreme beraber görülür. Bu canlılar eşeysiz üreme ile eşeyli üremeyi sırayla gerçekleştirir. Buna METAGENEZ (DÖL ALMAŞIĞI) denir. Tohumsuz bitkiler (eğrelti otu, kara yosunları…), plazmodium, mantarlar… gibi canlılarda görülür.
4) Partenogenez Döllenmemiş yumurtadan mitoz bölünmeler ile canlı gelişimine PARTENOGENEZ denir. Arı, karınca, su piresi ve bazı kertenkele gibi canlılarda görülür.
En tipik partenogenez arılarda görülür.
5) Rejenerasyon İle Üreme
Canlının kopan bir parçasının kendini tamamlayarak yeni bir canlı olmasına REJENERASYON İLE ÜREME denir. Bazı omurgasız hayvanlarda görülür.
6) Vejatatif Üreme Bitkilerde üreme organları dışındaki yaprak, kök ve gövdelerin kullanılarak yapılan üremeye VEJETATİF ÜREME denir.
Stolon (sürünücü gövde) ile üreme: Çilek bitkisinde toprak üzerinde yatay olarak ilerleyen ince gövdeler vardır. Çilek bu şekilde vejetatif olarak üreme yapabilir.
Çelik ile üreme: Bitkiden kopan dal ya da yaprak sapı gibi yapıların toprağa dikilmesi ile yeni bitki oluşturulabilir. Özellikle kavak ve söğüt gibi bitkilerde çok iyi şekilde görülür.
Yumru gövde ile üreme: Yer elması ve patates gibi bitkilerde toprak altı depo gövdelerinin toprağa dikilmesi ile yeni bitki üretilebilir.
Rizom ile üreme: Zencefil, bambu gibi bitkilerin toprak altında ilerleyen yassılaşmış gövdeleri vardır. Bu gövdelere rizom denir. Rizomun toprağa dikilmesi ile yeni bitki üretilebilir.
Soğan ile üreme: Lale, soğan gibi soğanlı bitkilerde soğan yapısının dikilmesi ile yeni bitki üretilebilir.
Daldırma yöntemi: Bitkinin dalının ana bitkiden ayrılmadan toprağa daldırılması ve ucunun açıkta bırakılması ile yeni bitki üretilmesidir.
Aşılama: Bitkiden kopartılan bir dal parçasının başka bir bitkinin dalı üzerine yerleştirilmesiyle yapılan üremedir.
Doku kültürü: bir bitkiden alınan bölünebilme yeteneğindeki hücrelerin laboratuvar ortamında çoğaltılması ve hormon verilerek yeni bitki üretilmesidir. Bu yöntem ile bitkiler klonlanabilir.
