DOPPLER OLAYI Dalga kaynaklarının hareketli olduğu durumlarda algılanan frekans ve dalga boyu değerleri farklılık gösterebilir. 

Bu duruma doppler olayı denir. Bu etki adını ünlü fizikçi ve matematikçi Christian Andreas Doppler’den almıştır. 

λ1 =(VD – VK ). T  

λ2 =(VD + VK ). T

VKAYNAK : Kaynak hızı  

VDALGA : Dalga hızı 

T: Periyot

• Yukarıdaki şekilde V=λ.f  bağıntısı göz önünde bulundurularak yorumlanırsa;

Dalga boyunun büyüdüğü taraftaki A gözlemcisi polis aracının siren sesinin frekansını daha küçük algılar. Dalga boyunun küçüldüğü taraftaki B gözlemcisi polis aracının siren sesinin frekansını daha büyük algılar.

HATIRLATMA! Ses dalgasının frekansı fazla ise ses tiz(ince)dir. ses dalgasının frekansı küçük ise ses pes(kalın)dır.     

SONUÇ!

• Kaynak gözlemciye yaklaşırken algılan sesin frekansı gerçek frekansından büyüktür.
• Kaynak gözlemciden uzaklaşırken algılanan sesin frekansı sesin gerçek frekansından küçüktür.
• λ1 ve λ2 nin aritmetik ortalaması dalga kaynağının hareketsiz durumdayken ürettiği dalga boyunu verir.

• Doppler olayı genellikle ses dalgaları üzerinden ifade edilir, ancak tüm dalgalar için genel bir olaydır.

• Dalga hızının kaynak hızından büyük olduğu durumda kaynağın ilerlediği yönde işitilen ses tizleşirken, zıt yönde işitilen ses pesleşir.

• Dalganın hızı ile kaynağının hızı eşit olduğu durumda ses dalgaları yığılarak bir ses duvarı oluşturur.

• İlerleyen bir dalga kaynağının hızı dalganın hızından daha büyük olduğu durumda şok dalgası denilen olay gözlenir.

     Ses duvarı kırılarak sonik patlama gerçekleşir.

IŞIK DALGALARINDA DOPPLER ETKİSİ Işık dalgalarında doppler etkisi ışığın rengindeki değişim olarak algılanır.

Kaynak ve gözlemci arasındaki bağıl yer değiştirmeden dolayı üretilen ışıkta frekans kayması olur.

• Bir ışık kaynağı gözlemciden uzaklaşırken ışığın frekansı gerçek frekansından daha küçük frekanslı algılanır.
• Bir ışık kaynağı gözlemciye yaklaşırken ışığın frekansı gerçek frekansından daha büyük frekanslı algılanır.

HATIRLATMA!