Canlıların benzer özelliklerine gruplandırılmasına sınıflandırma denir. Sınıflandırma yapan bilim dalına Taksonomi ya da Sistematik denir. Sınıflandırma yapay (ampirik) ve doğal (filogenetik) sınıflandırma olarak iki şekilde yapılır. Ampirik sınıflandırma, canlıların dış görünüşlerine göre ve yaşadığı ortama göre yapılan sınıflandırmadır. Günümüzde geçerliliği yoktur. Nicel gözleme dayanır. Analog organ esas alınır. Filogenetik sınıflandırmada, canlıların akraba yapı benzerliklerine göre yapılan sınıflandırmadır. Günümüzde geçerliliği olan sınıflandırmadır. Nicel gözleme dayanır. Homolog organ esas alınır. Filogenetik sınıflandırma köken benzerliği embriyonik benzerlik, biyokimyasal benzerlik, anotomik benzerlik dikkate alınır.

Sınıflandırma Birimleri. En küçük sınıflandırma birimi TÜR'dür. Tür ortak atadan gelen çiftleştiklerinde verimli döller meydana getiren canlı topluluğudur.

Canlıların İsimlendirilmesi. Canlılar ikili adlandırma ile adlandırılırlar. İlk isme cins ikinci isme ise tamamlayıcı, ikisine birden tür ismi denir.

Sınıflandırma Yapmanın Faydaları. Canlı kökeni inceleme kolaylaştı. Canlı çeşitliliği hakkında bilgi edinildi. Canlılar için yararlı ve zararlılar öğrenilerek gelecek nesillerin bilinçlendirilmesi sağlandı.

Sınırlandırma Birimleri: Sistemde en küçük birim TÜR'dür. Türden aleme doğru giderken Canlılar, bakteriler, arkeler, protistalar, bitkiler, mantarlar ve hayvanlar olarak altı alemde incelenir.

Bakteriler Alemi. 

Çekirdek ve zarla çevrili organelleri yoktur. Hücre duvarında peptidoglikan vardır. Oksijenli solunum yapanlarda mezozom bulunur. Bazı bakteriler endospor oluşturur. Bazı bakterilerde plazmit DNA bulunur. Bazı bakterilerde kamçı bulunurken bazılarında pilus bulunur. 

Bakterilerin Sınıflandırılması. Bakteriler şekil, boyanma, beslenme ve solunum özelliklerine gruplandırılır. Şekillerine göre çubuk, yuvarlak, sprial ve virgül olarak dörde ayrılır. Boyanmasına göre gram (–) bakteriler hücre duvarında peptidoglikan ve yağlı tabaka olduğu için boyanmaz, gram (+) bakterilerde hücre duvarında sadece peptidoglikan bulunduğu gram boyanması ile boyanırlar. Oksijen ihtiyacına göre zorunlu oksijen varlığında yaşayanlara aerob, zorunlu oksijensiz ortamda yaşayan anaerob, her iki ortamda da yaşayanlara fakültatif bakteriler denir. Beslenme şekillerine göre ototrof ve heterotroflar olarak ikiye ayrılır.

Bakterilerde Üreme. Bakteriler eşeysiz olarak ürerler. Eşeysiz üreme ikiye bölünerek ve çeşitlilik sağlamak amacıyla konjugasyon gerçekleştirir.

Bakterilerin Biyolojik ve Ekonomik Açıdan Önemi. Atık su arıtımında kullanılır. Bazı bakteriler remediasyonda kullanılır. Bazı bakteriler ayrıştırıcı olarak görev yapar. Yoğurt, peynir, turşu gibi besinlerin hazırlanmasında bakterilerden yararlanılır.

Arkeler Alemi - Farklı koşullarda yaşayan türleri vardır. Bunlar metanojenik arkeler, metan gazı oluşturur, fazla oksijen zehir etkisi yapar. Termofilik arkeler sıcak bölgelerde yaşarlar. Holofilik arkeler, aşırı tuzlu yerlerde yaşalar. Psikofilik arkeler soğuk ortamda yaşayan arkelerdir. Protistalar Alemi - Ökaryotik hücre yapısına sahiptir. Kamçılılar - kontaktil kofulları vardır. Kamçılı olup aktif hareket ederler, bazılarında kloroplast bulunur. Kök ayaklılar - hetetrof beslenirler, yalancı ayak oluşturarak aktif hareket ederler. Kontrakfil kofullarla fazla suyu dışarı atarlar. Sporlular - hareket için özelleşmiş yapıları yoktur, parazit olarak yaşarlar. Kontraktil kofulları yoktur. Silliler - silleri ile aktif hareket ederler, biri büyük biri küçük iki çekirdek bulunur. Kontraktil kofulları vardır. Pelikula bulunur. Algler - ökaryotik alglerde özelleşmiş doku yoktur. Fotosentez yaparlar.

Mantarlar Alemi

Ökaryotturlar, tamamı heterotroftur, hücre çeperi yapısı kitindir, gerçek kök, gövde ve yaprak bulunmaz. Hifsi yapı gösterirler, hifler yan yana gelerek miselleri bu yapıya TALLUS denir. Glikojen depolama ve plastit bulundurmamalarıyla hayvanlara, çeper bulundurmalarıyla bitkilere benzer. Üç grupta incelenir. Maya mantarı, hamurun mayalanması ve bira üretiminde kullanılır. Küf mantarları besinlerin küflenmesine neden olur. Şapkalı mantar besin olarak tüketilir.

Bitkiler Alemi

Bitkiler alemi damarsız tohumsuz, damarlı tohumsuz ve damarlı tohumlu bitkiler olarak üç gruba ayrılır. Damarsız tohumsuz bitkiler, iletim demetleri yoktur. Tohum oluşturamazlar. Gerçek kök, gövde ve yaprakları yoktur. Kök görevi yapan rhizoidler vardır. Örneğin, ciğer otları, kara yosunlarıdır. Damarlı tohumsuz bitkilerde iletim demeti vardır. Tohum oluşturamazlar. Gerçek kök gövde ve yaprak vardır. Toprak altı gövdelerine rizom denir. Örneğin; kibrit otları, eğrelti otları. Damarlı tohumlu bitkiler açık tohumlu ve kapalı tohumlu bitkiler olarak ikiye ayrılır. Açık tohumlu bitkiler herdem yeşildir, yaprakları iğnemsidir, tek döllenme görülür, gerçek meyve yoktur, tohum taslağı açıkta bulunur. Kapalı tohumlu bitkilerde gerçek meyve oluşur, kışın yaprak dökerler, gerçek çiçek bulunur, çift döllenme görülür, besin doku 3n dir. Kapalı tohumlu bitkiler tek çenekli ve çift çenekli bitkiler olarak ikiye ayrılır. Tek çenekli bitkiler tek yıllık otsu bitkilerdir, kambiyum yoktur. Saçak kök bulunur. İletim demeti gövde de düzensizdir. Yaprakları paralel damarlıdır. Çift çenekli bitkiler bazıları otsu bazıları odunsudur, kazık kök bulunur. Kambiyum bulunur ve yaprakları ağsı damarlıdır.

Hayvanlar Alemi

Hayvanlar alemi omurgalılar ve omurgasızlar diye iki grupa ayrılır. Omurgasız hayvanlar tür çeşitliliği ve sayıları bakımından en geniş grubu oluşturur. Vücutlarının sırt kısmında omurgaya sahip değildirler. Omurgasız hayvanlar süngerler, sölenterler, solucanlar, yumuşakçalar, eklem bacaklılar ve derisi dikenlilerdir. Süngerler, hayvanların en ilkel grubudur. Solunum, boşaltım, dolaşım gibi sistemleri gelişmemiştir. Boşaltım atığı NH3'tür. Kimyasal yolla uyarılar iletilir. Sölenterler, ağız ve anüs görevi gören tek açıklık bulunur. İlk sinir sistemi bu canlılarda görülür. Zehirli kimyasal taşıyan tentakülleri bulunur. Örneğin deniz anası, hidra, mercan, deniz şakayığıdır.

Solucanlar; Yassı, yuvarlak ve halkalı solucan olarak üç grupta incelenir. Yassı solucanlar, ip merdiven sinir sistemi bulunur. Gaz alışverişi vücut yüzeyi ile difüzyonla yaparlar. Hermafrodittir ve yassı vücutludur. yuvarlak solucanlar, sindirim sisteminde iki açıklık bulunur. Solunum ve boşaltım vücut yüzeyi gerçekleşir. Halkalı solucanlar, vücudu segmentlidir. Kapalı dolaşıma sahiptir. Boşaltım organı nefridyumdur. İp merdiven sinir sistemi vardır

Omurgalı hayvanlar - Balıklar, iki yaşamlılar, sürüngenler, kuş ve memelilerdir. Balıklar solungaç solunumu yaparlar. Kalpleri iki odacıklıdır. Vücut sıcaklıkları değişkendir. Dış döllenme dış gelişme görülür. İki yaşamlılar başkalaşım geçirirler, larva döneminde solungaç ergin döneminde deri ve akciğer solunumu görülür. Boşaltım atığı üredir. Dış döllenme dış gelişim görülür. Sürüngenler vücutları kreatin pullarla kaplıdır. Akciğer solunumu yaparlar, boşaltım atığı ürik asittir. İç döllenme dış gelişme görülür. Kuşlar vücutları tüylerle kaplıdır ve dişleri yoktur. sıcak kanlı hayvanlardır. Uzun kemiklerin içi boştur ve boşaltım atığı ürik asittir. Memeliler kaslı diyaframa sahiptir. Akciğerlerinde alveol bulunur, olgun alyuvarlı çekirdeksizdir ve ter bezleri bulunur. Yavrularını sütle beslerler, boşaltım atığı üredir. Vücutları kıllarla kaplıdır.

? ÖRNEK SORU 1. Bitkiler aleminde yer alan tüm canlılar; I. nişasta depolama, II. besin sentezleme, III. kök ve gövdeye sahip olma, özelliklerden hangilerine sahiptir?

A) Yalnız I                             B) Yalnız II           C) I ve II.                              D) I ve III.                             E) I, II ve III .

Nişasta depolama bütün bitkilerde ortaktır Ancak bütün bitkiler fotosentez yapmaz. CVP A

? ÖRNEK SORU 2. Mantarlar aleminde yer alan canlılar için aşağıda verilenlerden hangisi ortaktır?

A) Ökaryot yapılı olma               B) Parazit beslenme               C) Çok hücreli olma

D) Hücrelerinde birden fazla çekirdek bulundurma         E) Eşeyli ve eşeysiz üreme

Tamamı ökaryotiktir.Prokaryot özellğe sahip hiçbir türü bulunmaz. CVP A