Atatürkçülük, Cumhuriyet Halk Partisi Kongresi'nde parti programı haline getirildi, 1937'de ise Anayasa'ya alındı.

A. CUMHURİYETÇİLİK. Cumhuriyet, halkın kendi kendisini yönetmesi, milli egemenliğe dayalı devlet sistemidir. Cumhuriyetçilik ilkesi milli egemenlik, bağımsızlık, milliyetçilik ve halkçılık ilkeleriyle bir bütün oluşturur. Mustafa Kemal cumhuriyetçilik ilkesini tüm siyasi tartışmaların dışında tutmuştur. Bu durum aynı zamanda Anayasa'nın değişmez hükümleri arasında da yer almıştır.

Cumhuriyetçiliğe Gidişte Aşamalar. Amasya Genelgesi'nin yayımlanması, TBMM'nin açılması, kongrelerde "ulusal egemenlik" doğrultusunda kararlar alınması, saltanatın kaldırılması, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun hazırlanması, ikinci TBMM'nin açılması

Cumhuriyetçilik Doğrultusunda Yenilikler. Cumhuriyetin ilanı, halifeliğin kaldırılması, 1924 Anayasası'nın hazırlanması, hukukta laikliğe geçilmesi, kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınması, çok partili hayata geçilmesi.

B. MİLLİYETÇİLİK. Ulusal birlik ve bütünlüğü sağlama ve sürdürmeyi amaçlar. Dil, ülkü, kültür, tarih ve vatan birliğine dayanır. Milli varlığın korunması ve sürdürülmesi için dil, kültür ve vatan birliği olan tüm fertlerin birlikte, ortak hedefler doğrultusunda çalışmasını öngörür. Milliyetçilik ilkesinin gerçekleşebilmesi için tam bağımsızlığın sağlanması zorunludur. Bu nedenle bağımsızlık ilkesi milliyetçiliği bütünler. Mustafa Kemal'in milliyetçilik anlayışına göre bütün fertler bir bütündür; sınıf ayrıcalığı ve ırk üstünlüğü yoktur. Mustafa Kemal'in milliyetçilik düşüncesi bu yönüyle Faşizm ve Nazizm'den ayrılır. Onun milliyetçilik anlayışı ulusal çıkarları savunur fakat başka ulusların varlık ve çıkarlarına da saygı gösterir. Yabancı sermayenin ulusal çıkarlar doğrultusunda kullanılmasına karşı değildir.

Milliyetçilik Doğrultusunda Yapılan Yenilikler. Türk Tarih Kurumu kuruldu. Türk Dil Kurumu kuruldu. Milli ekonomiye geçilerek, yabancı işletmelerin millileştirildi. Kabotaj Kanunu kabul edildi.

C. HALKÇILIK. Toplumsal barışı sağlamayı, sınıf ayrıcalığını önlemeyi, halkın temel sorunlarını çözmeyi ve devlet yönetimine katılmada tüm bireylere eşit imkânlar tanımayı hedefler Cumhuriyetçilik ve milliyetçilik ilkelerinin doğal sonucudur.

Halkçılık Doğrultusunda Yapılan Yenilikler. Soyadı Yasası'nın kabul edildi. Kadınlara, yönetime katılma hakkı tanındı. Aşar vergisinin kaldırıldı. Devlet yatırımlarının ve sosyal hizmetlerin yaygınlaştırıldı. Vatandaşların tüm devlet hizmetlerinden faydalanmasında eşitlik sağlandı.

D. LAİKLİK. Hukuk kurallarının dine değil, akıl ve pozitif bilime dayanmasıdır. Din ile devlet işlerinin ayrılmasını gerektirir. Laiklik Anayasa'nın değişmez maddeleri arasında da yer almıştır.

Laiklik Doğrultusunda Yapılan Yenilikler. Halifelilik kaldırıldı. Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edildi. Medreseler kapatıldı. Evkaf ve Şer'iyye Vekaleti' kaldırıldı. Medeni Kanunu kabul edildi. Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun kabul edildi. Kıyafet değişikliği yapıldı. Tekke ve zaviyeler kapatıldı. Yeni alfabe kabul edildi. Anayasa'daki "Devletin resmi dini İslam'dır" maddesinin kaldırıldı.

E. DEVLETÇİLİK. Özel sektörün güç yetiremediği ağır sanayi yatırımlarının devlet eliyle gerçekleştirilmesi sistemidir. Hızlı kalkınma ve halkın temel ihtiyaçlarını çözümleme amacına yöneliktir. Devletçilik ilkesi halkçılık ilkesiyle bir bütün oluşturur. Devletçilik ilkesi doğrultusunda "Planlı Ekonomi"ye geçilmiş; büyük fabrikalar, bankalar ve üretme çiftlikleri kurulmuştur. Şeker ve kâğıt fabrikaları da dâhil, birçok kuruluşun devlet eliyle kurulması bu duruma örnektir.

F.  İNKILAPÇILIK. Toplumsal kurumların ve devlet düzeninin belli bir süreçte değiştirilmesi ve modernleştirilmesi düşüncesine açık olmadır. İnkılapları koruma ve sürdürmeyi amaçlar. Atatürk'ün inkılapçılık anlayışı durağan bir nitelikte değildir. Günün gereklerine göre değişmeye ve gelişmeye açıktır. Monarşiden cumhuriyete geçiş oldu. Hukuk sistemi yeniden düzenlendi. Dil ve yazıda devrim yapıldı. Yaşam tarzı değiştirildi. Tarım, ticaret, sanat gibi alanlarda modern esaslar alındı. Tüm bunlar inkılapçılık ilkesinin göstergelerindendir.

ÖNEMLİ HATIRLATMA: İnkılapçılık bütün Atatürk ilkelerinin temeli kabul edilir.

? ÖRNEK SORU. Aşağıdakilerden hangisinin Türk milletinin batılı ülkelerle ortak yaşaması ve çalışmasında kolaylık sağladığı savunulamaz?

A) Uluslararası rakamların kabul edilmesi

B) Hafta tatilinin cuma gününden pazar gününe alınması

C) Türk dilinin yabancı kelimelerden arındırılması

D) Arşın, endaze yerine metre; okka yerine kilogram birimlerinin kullanılması

E) Hicri takvim yerine miladi takvimin kullanılması (2007-ÖSS Sos-1)

ÇÖZÜM: Türkçenin yabancı kelimelerden arındırılması çalışması İnkılapçılık değil, Milliyetçilik ilkesi doğrultusunda atılan bir adımdır. YANIT C

Bütünleyici İlkeler

a) Özgürlük ve bağımsızlık: Kurtuluş Savaşı'nın başlarında halkın Milli Mücadele Dernekleri ve Kuva-i Milliye Cepheleri kurması özgürlük ve bağımsızlık ilkelerinin halk tarafından benimsendiğinin göstergeleridir. Milli egemenliğe dayalı ulusal bir devletin kurulması öncelikle tam bağımsızlığın sağlanmasıyla mümkündür.

? ÖRNEK SORU. Atatürk, devletin dış politikasını yönlendirmede aşağıdakilerden hangisini temel ilke saymıştır?

A) Devrimcilik                     

B) Devletçilik                     

C) Medeniyetçilik                           

D) Bağımsızlık                     

E) Ulusçuluk (1981 ÖYS)

ÇÖZÜM: Atatürk, dış politikada bağımsızlığı esas alan bir liderdir. YANIT D

b) Milli egemenlik: Cumhuriyetçilik ilkesini bütünler. Demokratik bir devlet düzeninin kurulmasının ön şartıdır. Halk iradesinin yönetime tam olarak yansımasını gerektirir.

c) Milli birlik ve bütünlük: Milliyetçilik ilkesinin doğal sonucudur. Ulusal çıkarların korunması, güçlü bir ulusal devletin kurulması, siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik yönlerden toplumun ulusça kalkınabilmesi için birlik ve beraberliğin sağlanması gerekir.

d) Çağdaşlık: İnkılapçılık ilkesini bütünler. Tüm yönlerden modern bir toplumun oluşturulmasını ve Batı uygarlığının yakalanmasını hedefler.

e) Barış: Uluslararası sorunların barış yoluyla çözümlenmesini hedefler. "Yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesinin uluslararası ilişkilerde uygulanmasıdır.

f) Akılcılık ve bilimcilik: Laiklik ve cumhuriyetçilik ilkelerini bütünler. Rasyonel bilim ve pozitif düşünceyi devlet ve toplum hayatına egemen kılmayı hedefler.

g) İnsancılık ve insan sevgisi: Yapılan inkılapların hümanist karakterini yansıtır. Tüm düzenlemelerin halka refah sağlamasını ve insanlar arasında sevginin artırılmasını hedefler.