ÖZKÜTLE (YOĞUNLUK) 

Birim hacime düşen madde miktarına özkütle (yoğunluk) denir.    

 Özkütle;

bağıntısı ile hesaplanır.

• d ile sembolize edilir.
• SI birim sisteminde birimi kg/m3 tür.
• Maddeler için ayırt edici özelliktir.

• Kütle- Hacim grafiği eğimi ivmeyi verir.

• Sabit sıcaklık ve sabit basınç altında özkütle sabittir.

Yukarıda sabit özkütle grafiklerine yer verilmiştir.

• Sıcaklık azaldığında hacim azalacağından (su hariç) özkütle artar.

• Sıcaklık arttığında hacim artacağından (su hariç) özkütle azalır.

• Dış basınç etkisi ile maddenin hacmi azalır, yoğunluğu artar.

SUYUN ÖZEL DURUMU                                                              

Diğer maddelerde farklı olarak buz erirken hacmi azalır, özkütlesi artar. 

Bu durum su moleküllerinde bulunan hidrojen bağlarından kaynaklanır.

 Suyun yoğunluğı 1g/cm3 ken buzun yoğunluğu 0,9g/cm3 tür.

Buzlanma suyun yüzeyinden başlar. Suyun bu özelliği, suda yaşayan canlılar için önemlidir.

Suyun hacmi, bilinen tüm sıvıların aksine, belirli bir sıcaklığa (+4 °C'ye) düşene kadar azalır, daha sonra tekrar artmaya başlar. 

  Bizmut ve Antimon elementlerinin de katı haldeki hacimleri sıvı haldeki hacimlerine göre daha büyüktür.

NOT: BİRBİRİNE KARIŞMAYAN SIVILARAYNI KABIN İÇERİSİNEKONULDUĞUNDA ÖZKÜTLESİ BÜYÜK OLAN SIVI DAİMA AŞAĞIDA KALIR.

ADEZYON VE KOHEZYON

• Adezyon(Yapışma)

Farklı cins moleküller arasında oluşan çekim kuvvetine denir. Adezyon kuvvetinin büyüklüğü birbirine temas eden maddelerin cinsine bağlıdır.

• Kohezyon(Birbirini tutma)

Aynı cins moleküller arasında oluşan çekim kuvvetine denir. Kohezyon kuvvetinin büyüklüğü madde cinsine bağlıdır. Kohezyon katılara belli bir şekle sahip olma, sıvılara ve gazlara ise akışkan olma özelliği kazandırır. 

Sıvı moleküllerine küresellik kazandıran etki kohezyon kuvvetidir. 

Yüzey Gerilimi

Durgun sıvıların moleküllerindeki gerilme kuvveti etkisiyle yüzeyinin esnek zar gibi görünmesini sağlayan etkiye denir. Sıvı yüzeyinde oluşan bu gerilme sıvı yüzeyindeki moleküllere etki eden kohezyon kuvveti ile açıklanabilir.

Yüzey Gerilimine Etki Eden Faktörler

• Madde cinsi

Sıvı yoğunluğu arttığında yüzey gerilimi artar. Bunun nedeni molekül sayısının artması ile sıvı molekülleri arasında oluşan kohezyon kuvvetinin artmasıdır.

• Sıcaklık

Sıvının sıcaklığı arttırıldığında yüzey gerilimi azalır.

• Dış basınç

Sıvı üzerine etki eden gaz basıncı söz konusu ise etki eden gazın basıncı artırıldığında yüzey gerilimi azalır.

• Safsızlık

Sıvı içerisine çözünmeyen farklı bir sıvı eklendiğinde yüzey gerilimi azalır. Su içerisine tuz gibi çözünen bir katı eklendiğinde yüzey gerilimi artar.      

           Kılcallık 

Sıvı dolu bir kap içerisine kılcal bir bolu daldırıldığında sıvının kılcal boruda yükseldiği veya alçaldığı gözlemlenir. Sıvının kılcal boruda hareket etmesi olayına denir. 

Kılcallık olayı, adezyon kohezyon kuvvetlerinin ve yüzey geriliminin etkisi ile ortaya çıkar.

Dayanıklılık Maddelerin kuvvete karşı gösterdiği dirence dayanıklılık denir. Bir maddenin dayanıklılığı

• Maddenin cinsine
• Ortamın sıcaklığına
• Cismin boyutlarına

göre değişiklik gösterir. Dayanıklılık "D" ile sembolize edilir.                                                            

 Prizmaların Dayanıklılığının Hesaplanması 

Küpün Dayanıklılığı

Dikdörtgenler Prizmasının Dayanıklılığı

Silindirin Dayanıklılığı 

Kürenin Dayanıklılığı