Kan
Damar içinde dolaşan sıvıdır. Sıcaklığı 38°C'dir. pH'sı 7,2 – 7,4 arasıdır.
Kanın görevleri. Madde taşıma su, mineral, glikoz, protein, azotlu boşaltım ürünü, solunum gazı (O2 ve CO2) ve hormon gibi maddeler taşınır. Kanda, sindirim, enzim, glikojen, trombin ve fibrin bulunmaz. Hemoglobin alyuvar içerisindedir. Ancak kanda serbest bulunmaz. Savunma; Akyuvar hücrelerinin bazıları fagositoz yaparak mikroplar parçalar.
Düzenleme: Vücut ısısını ve kan şekerini düzenler.
Koruma: Yaralanmalarda kan kaybını engeller.
Alyuvar; Kırmızı kemik iliğinde üretilir. Ergin bir insanda 1 mm3'te 4-6 milyon bulunur. Ömürleri 120 gündür. Olgun alyuvarda çekirdek, mitokondri gibi ribozom organellerini kaybederler. Mitokondri olmadığı için laktik asit fermantasyonu yapar. Akyuvar; Kırmızı kemik iliğinde üretilir, dalak ve lenf düğümlerinde olgunlaşırlar. Hastalık anında sayıları artar. Çekirdekli ve organelleri bulunur. Kan Pulcukları (Trombositler); Kanama sırasında sayıları artar. Kırmızı kemik iliğinde sentezlenir. Ömürleri 5-12 gün kadardır. Kanın pıhtılaşmasında görev alır.
Kan Grubunun Belirlenmesi
Antijen alyuvar üzerinde bulunurken, antikor plazma üzerinde bulunur. AB kan grubunda antikor bulunmazken, 0 kan grubunda antijen bulunur.Kan Nakli - Yanlış kan nakillerinde çökelme olur. Çökelme sonucunda pıhtılaşma kan damarlarını tıkar. Hemoglobin parçalanır. Bilirubin açığa çıkar ve özürlülük görülür. Böbrek yetmezliğine sebep olabilir.
Kan Grubunun Belirlenmesi. Sindirim sonucu oluşan yağ asitleri, gliserol ve yağda çözünen A, D, E ve K vitaminlerini taşır. Bağışıklık sisteminde görev alır. Lenf sıvısı, lenf damarları ve lenf düğümleri olmak üzere üçe ayrılır.
Lenf sıvısı: Beyaz kan denir. Alyuvar ve trombosit bulunmaz. Yavaş akar.
Lenf damarları: Kılcaldamar, toplardamar bulunurken atardamar bulunmaz. Damarlarından biri kapalı iken diğerinin ucu açıktır. Yarım ay kapakçıkları bulunur. Diğer ucuda sol köprücük altı toplardamarına bağlıdır.
Lenf düğümleri: Boyun, göğüs, kol, karın ve kasıkta bulunur. Bazı akyuvarlar olgunlaşır. Yağ asidi, gliserol ve yağda çözünen vitaminlerin ilk kana karıştığı damar sol köprücüğü altı toplardamarıdır.
Bağışıklık Sistemi
Hastalık yapıcı etkilere karşı vücudu koruyan sistemi adı verilir. Vücut tarafından üretilmeyen, vücuda yabancı olan, çoğunlukla protein yapılı, canlı organizmalara antijen adı verilir. Özgül olmayan savunma sistemi ve özgül olan savunma olmak üzere ikiye ayrılır.
KONU DEĞERLENDİRME SORULARI
? ÖRNEK SORU 1. Aşağıdaki organlardan hangisi küçük dolaşımda bulunur?
A) Karaciğer B) Mide C) İnce bağırsak D) Akciğer E) Pankreas
Cevap: D Küçük dolaşımda akciğer ve kalp vardır.
? ÖRNEK SORU 2. Kalbin sol kulakçığı kasılırsa,
I. Triküspit kapakçıkları açılır.
II. Kan sadece akciğere gider.
III. Sağ kulakçığa kirli kan dolar.
durumlarından hangileri gözlenir?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I,II ve III
Cevap: C Kulakçıklar kasılırsa triküspüt kapakçıklar açılır.Kan karıncıklara dolar.
