Dihibrit Çaprazlama:
Kontrol Çaprazlama:
Fenotipinde baskın özellik gösteren bir bireyin genotipini öğrenmek için çekinik fenotipli bir bireyle çaprazlanmasına kontrol çaprazlama denir.
Aleller Arası Baskınlığın Derecesi:
1.Eşbaskınlık (Kodominantlık): Bir özellikle ilgili her iki alelinde etkisini fenotipte göstermesi durumudur. İnsanda MN kan grubu sistemi buna örnek verilebilir. Bu sistemde M ve N aleli birbirine eş baskın olduğu için M, N, MN olmak üzere üç farklı fenotip ortaya çıkar. Alyuvar zarında M antijeni taşıyanlar M kan grubu, N antijeni taşıyanlar N kan grubu, M ve N antijeni taşıyanlar MN kan grubuna sahiptir.
2.Çok Alellilik: Bir özelliğe etki eden ikiden fazla alelin bulunması durumudur. Çok alelliğe insanda AB0 kan grubu, tavşanda post rengi örnek olarak verilebilir.
Çok alellilikte görülebilecek genotip çeşitleri aşağıdaki formüllerle hesaplanabilir.
Kan grubu: İnsanlarda kan grubunu etkileyen aleller arasında baskınlık durumu A = B > O şeklindedir. Alyuvar zarında bulunan antijenler kan grubunu belirler. Kanda antijen dışında akyuvarlar tarafından üretilen ve kan plazmasında bulunan antikorlar da vardır. Antikorlar uygun olmayan kan alışverişlerinde çökelmeye (aglütinasyon) neden olurlar.
Kan grubunu belirlemek için A ve B antikorlarını içeren serumlar alınan kan örneklerinin üzerine ayrı ayrı damlatılır. Çökelmenin olması ilgili antijenin bulunduğunu kanıtlar ve kan grubu belirlenmiş olur.
Rh Faktörü: Kan nakillerinde dikkat edilen bir diğer faktör Rh faktörüdür. Baskın (R) ve çekinik (r) olmak üzere iki çeşit aleli vardır. Alyuvar zarında Rh antijeni bulunanlar Rh pozitif, antijen bulunmayanlar Rh negatif olarak adlandırılır.
Rh negatif bir annenin Rh pozitif bebeği olması durumunda annenin kanındaki Rh antikorları plasentadan bebeğin kanına geçip bebeğin alyuvarlarını çökeltir buna kan uyuşmazlığı
(eritroblastosis fetalis) denir.
Kan uyuşmazlığı durumunda genellikle ilk bebek sorunsuz doğarken ikinci ve sonraki Rh pozitif kan gruplu bebekler engelli veya ölü doğabilir. Bunun sebebi annenin ürettiği Rh antikorlarının plasenta aracılığı ile bebeğin kanına geçmesi ve bebeğin alyuvar zarındaki antijenlere yapışarak çökelmesidir.
