ELEKTROMANYETİK İNDÜKSİYON
I uzunluğundaki iletken bir tel düzgün B manyetik alanı içerisinde V hızı ile hareket ettirildiğinde iletken üzerindeki serbest elektronlara manyetik kuvvet etki eder. Bu manyetik kuvvet etkisi ile telin K ucu negatif, L ucu pozitif yüklenmiş olur. KL teli üreteç gibi davranır ve telde oluşan emk değeri
bağıntısı yardımı ile hesaplanır. Burada elde edilen emk değeri indüksiyon emk sı olarak adlandırılır.
Yukarıda verilen şekildeki gibi hız vektörü ile çubuğun uzunluğu arasında bir (α) açısı varsa indiksiyon emk sı değeri
ε=B.v.I.sinα bağıntısı yardımı ile hesaplanır.
İndüksiyon akımı: İndüksiyon emk sı ile sağlanan akıma denir.
Düzgün Manyetik Alan içerisinde Dönen Tel
MANYETİK AKI
Bir yüzeyden dik olarak geçen manyetik alan çizgi sayısının ölçüsüdür.
Yüzey Alanı A olan iletken tel çerçevenin yüzey normaline paralel B manyetik alan çizgileri geçiyor ise manyetik akı değeri
Φ= B.A bağıntısı yardımı ile hesaplanır.
Yukarıdaki şekildeki gibi manyetik alan çizgileri yüzeyin normali ile (α)açısı yapıyorsa manyetik akı değeri
Φ= B.A. cos α bağıntısı ile hesaplanır.
Manyetik Akı Değişimi
Yüzey alanı A olan şekildeki tel çerçeve B manyetik alanı içerisinde W açısal hızıyla O ekseni etrafında döndürülmeye başlandığında, tel çerçeve üzerindeki manyetik akı değişir. Birim zaman da tel çerçeve üzerinde oluşan akı değişimine indüksiyon emk'sı denir.
İndüksiyon emk sı
Önemli Lenz Kanununa göre indüksiyon akımı kendini oluşturan sebebe karşı koyacak yönde meydana gelir.
Mıknatıs, durgun iletken halkaya doğru hareket ettirildiğinde, ok yönünde görülen yönde bir akım oluşur. İndüksiyon akımı, sağa doğru artan dış akıya karşı koymak üzere sola doğru kendi manyetik akışını meydana getirir.
Mıknatıs, iletken halkadan uzaklaştırıldığı zaman ok yönünde gösterilen yönde bir akım oluşur. İndüksiyon akımı, sağa doğru yönelmiş olan bir manyetik akı oluşturur ve azalmakta olan dış akıya engel olur.
Önemli
İletken çubuk sabit V hızı ile ok yönünde çekildiğinde kapalı bölgenin artması manyetik akının artmasına neden olur. Akı artışına engel olacak bir indüksiyon akımı meydana gelir.
İletken çubuk sabit V hızı ile ok yönünde çekildiğinde kapalı bölgenin azalması manyetik akının azalmasına neden olur. Akı azalmasına engel olacak bir indüksiyon akımı meydana gelir.
Özindüksiyon Akımı
Bobin bağlı devrenin anahtarı kapalı iken devreden akım geçer. Akım geçen bu devrede manyetik alan oluşur. Devreye bağlanmış olan reostanın örgüsü hareket ettirildiğinde devredeki direnç değerinin değişmesiyle bobin üzerinden geçen akımın değeri değişir. Akımın değişmesi devrede manyetik akı değişimine sebep olur. Devredeki akım değişimiyle meydana gelen akıma özindüksiyon akımı denir.
Reosta sürgüsü (1) yönünde çekilirse; Devre akımı azalır ve manyetik alan şiddetinin azalmasına neden olur.
Lena yasasına göre azalan manyetik alanı artıracak manyetik alanın oluşmasını sağlayacak yönde özindüksiyon akımı meydana gelir.
Reosta sürgüsü (2) yönünde çekilirse; Devre akımı artar ve manyetik alan şiddetinin artmasına neden olur.
Lenz yasasına göre artan manyetik alanı azaltacak manyetik alanın oluşmasını sağlayacak yönde özindüksiyon akımı meydana gelir.
Devrede oluşacak özindüksiyon emk sının değeri
bağıntısı yardımı ile hesaplanır.
Buradaki L değeri özindülsiyon katsayısıdır.
