HAYATIMIZ KİMYA

YAYGIN MALZEMELER

KİREÇ: Yapı malzemelerinde yapıştırıcı ve sertleştirici özelliğinden dolayı kullanılan kalsiyum oksit (CaO) halk arasında kireç ya da sönmemiş kireç olarak bilinir. Kirecin ham maddesi kireç taşıdır. Kireç taşı bileşiminde %90 kadar CaCO₃ içerir. Genellikle kireç taşı içinde kil bulunur. Kireçler içindeki kil miktarına göre havada veya hem havada hem suda katılaşabilirler.

1. Kireç taşının(CaCO₃) ısıtılması ile sönmemiş kireç(CaO) eldesi;


CaCO_3(k) → CaO_(k) +CO₂

 

2. Sönmemiş kirece(CaO) su eklenmesi ile sönmüş kireç(Ca(OH)₂ ) eldesi


CaO_(k) + H₂ O → Ca(OH)_{2 (k)} + ısı

Sönmemiş kirecin bağlayıcı özelliği yoktur. Bu nedenle sönmemiş kirecin söndürülmesi gerekir.

Kirecin sertleşmesi; Kirecin sertleşmesi CO₂ ile olur. Sönmüş kireç(CaCO₃) CO₂ ile tepkimeye girerek kireç taşına(CaCO₃) dönüşür. Çimento doğal kireç taşı ile kil karışımının yüksek sıcaklıkta ısıtıldıktan sonra öğütülmesi sonucu elde edilen bir bağlayıcı malzemedir.

Harç agrega (kum, çakıl) gibi maddelerin çimento ya da kireç gibi bir bağlayıcının su ile karıştırılmasından elde edilen hamur kıvamındaki karışımına denir. Harcın sertleşmesi aşağıdaki şekilde olur.

Ca(OH)_2(K) + CO_2(g) → CaCO_3(K) + H₂O_(S)

Agrega tanelerinin boyutuna göre harçlar İnce harç, orta harç, kaba harç şeklinde sınıflandırılır. Çimento ile elde edilen harca beton denir.

Beton binaların iskeletinin oluşturulmasında taşıyıcı eleman, duvarlara uygulamasında ise dekoratif eleman olarak uygulanır. Harcın yüzey üzerinde tutunmasına sıva denir.

CAM VE BİLEŞENLERİ

Camlar teorik olarak akışkanlığı çok düşük olan sıvılardır. Camın kimyasal yapısı incelendiğinde ana bileşenin kum (SiO₂) olduğu görülür. Bunun dışında çeşitli metal oksitleri bünyesinde barındıran bir maddedir. 

Camın bileşimini oluşturan üç madde vardır. Bunlar; oksitler, eriticiler ve sabitleştiricilerdir.

• Camın ana bileşenleri SiO₂, B₂O₃, P₂O₅ gibi yarı metal ya da ametal oksitleridir. Bu maddeler ısıtıldıklarında ağ örgülü yapı oluşturmaktadır.
• Cam üretiminde yaygın olarak kullanılan eriticiler Na2O, K2O, ve Li2O’dir. Bu maddeler safsızlık oluşturarak erime sıcaklığını 200 0 C kadar düşürmektedir.
• Camın kimyasal maddeler karşısında bozunmasını engellemek, kırma indisini ayarlamak, elektriklenme özelliğini kontrol etmek için gerekli maddelere sabitleştirici denir. Bunlar; CaO, BaO, PbO, MgO, ZnO tir.

CAM TÜRLERİ VE KULLANIM ALANLARI

Soda-Kireç Camı (Adi Cam): Yumuşama sıcaklığı düşüktür. Sıcaklık değişimine karşı dirençsiz ve ışık geçirgenliği yüksek camlardır.

Kurşun Camı (Kristal Camı): Soda kireç camında kireç yerine PbO’in kullanıldığı camlardır. Yumuşama özelliği adi camdan düşük, işlenebilme özelliği, ışığı kırıp yansıtabilme özellikleri yüksektir.

Borosilikat Camları: B₂O₃’ ün kullanıldığı camlardır. Yumuşama sıcaklıkları çok yüksek, sıcaklık değişimine ve kimyasallara karşı çok dayanıklı camlardır.

Lamine Camlar: İki veya daha fazla cam arasına polimer konularak üretilen camlardır. Bu şekilde cama kırılma esnasında dağılmama özelliği kazandırılır.

Alüminosilikat Cam: Bileşiminde %20’den fazla Al₂O₃ içeren camlara denir. Bu camlar, laboratuvar termometresi, beherglas gibi alevle doğrudan temas eden malzemelerin yapımında kullanılır.

Silisyum Camları: %96 ve üzerinde SiO₂ içeren camlara, silisyum camları denir. Çok saydam özellikte olduklarından UV ve mikrop öldürücü lambaların yapımında kullanılırlar. Maliyetleri çok yüksek camlardır.

KİL

• Kilin yapısındaki nem uzaklaştırılırsa yapı malzemesi olarak kullanılabilir.
• Kilin sanayide yaygın olarak kullanılmasının nedeni plastik özelliği alabilmesidir. Bunun sonucunda kil’e kolay şekil verilebilmektedir.
• Kil’in ayrıca şeklini koruyabilme, doğal renge sahip olma, büzüşme gibi özellikleri de vardır.