Merkezi Yönetim. Saray. Topkapı Sarayı yaklaşık 4 asır Osmanlı Devleti'nin yönetim merkezi olmuştur. Saray 3 bölümden oluşuyordu:
1) Birun: Sarayın dış bölümü
2) Enderun: Sarayın iç bölümü
3) Harem: Hükümdar ve ailesinin bulunduğu bölüm
Divan-ı Hümayun. Kurucusu Orhan Gazi'dir. Divan'da ülke meseleleri görüşülür ve karara bağlanırdı. Farklı inançtan herkese açık olan Divan'da son sözü söyleme yetkisi padişaha aittir. Divan üyeleri şunlardır:
Sadrazam (Veziriazam): Padişahın yardımcısı ve mutlak vekili olup padişahın mührünü taşırdı.
Kazasker: Askeri sınıfa ait şer'i ve örfi davalara bakardı.
Defterdar: Devletin her türlü mali işlerinden sorumlu olan kişidir.
Kaptanıderya: Donanmanın başkomutanıdır.
Şeyhülislam (Müftü): Divanda alınan kararların İslam dinine uygun olup olmadığına karar verirdi.
Yeniçeri Ağası: Divanda yeniçeriler ile ilgili bir karar alınacağı zaman görüşüne başvurmak üzere toplantıya çağrılırdı.
Reisülküttap: Gerileme Dönemi'nde Osmanlı Devleti'nin yabancı devletlerle ilişkileri artınca Reisülküttap dış işleri görevine getirilmiştir.
Askeri Teşkilat
Lağımcılar: Kale kuşatmalarında tünel kazarak kale duvarlarını yıkan sınıf
Humbaracılar: El bombası ve top mermisi yapan ve kullanan askeri sınıf
Sağ ve Sol Ulufeciler: Savaş sırasında saltanat sancaklarını koruyan askerler
Sağ ve Sol Garipler: Savaşta ordunun ağırlıklarını ve hazineyi koruyan askerler
Yörükler: Konargöçerlerden oluşan yardımcı birlikler
Deliler: Sınır boylarında koruma görevi yapan askerler
Sakalar: Ordunun su ihtiyacını karşılayan grup
Yardımcı Kuvvetler: Osmanlı Devleti'ne bağlı beylik ve devletlerden ihtiyaç duyulduğunda alınan kuvvetler
Eğitim: Mesleki Eğitim, Saray Eğitimi, Askeri Eğitim, Medrese Eğitimi, Dini Kurumlardaki Eğitim
1) Coğrafi Keşiflerin Nedenleri. 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından okyanusların, kıtaların ve yeni ticaret yollarının bulunmasına Coğrafi Keşifler denir. Başlıca sebepleri ise şunlardır:
1. Avrupalıların pusulayı öğrenmesi,
2. Coğrafya bilgisindeki ilerleme,
3. Gemicilik alanındaki ilerleme ve cesur gemicilerin yetişmesi,
4. Ticaret yollarının Türklerin elinde olması,
5. Hristiyanlık dininin yayılmak istenmesi,
6. Dünya'yı tanıma merakı.
Coğrafi Keşiflerin Sonuçları. İpek ve Baharat yolları önemini kaybetti. Akdeniz limanları önemini kaybederken Atlas Okyanusu kıyısındaki Lizbon, Bordo, Anvers, Manchester, Madrid, Barselona, Londra gibi liman kentleri önem kazandı. Kilise eski saygınlığını yitirdi. Yeni keşfedilen yerlerde Hristiyanlık yayılmaya başlandı. Amerika'daki medeniyetler yok edildi. Köle ticareti başladı. Keşfedilen yeni yerlerdeki değerli madenler ve bitkiler (kahve, patates, domates, tütün, pamuk, şekerpancarı, altın, gümüş vb.) Avrupa'ya ve dünyanın değişik yerlerine yayıldı.
RÖNESANS. 15. ve 16. yüzyıllarda önce İtalya'da başlayıp daha sonra Avrupa ülkelerine yayılan sanat, edebiyat, güzel sanatlar ve bilim alanındaki gelişmelerin hepsine birden Rönesans denir. Rönesans Neden İtalya'da Başladı?
1. İtalya'ya giden bilginlerin Latince eserleri çevirmeleri,
2. İtalya'nın önemli bir ticaret ve kültür merkezi olması
3. İtalya'nın ticaret merkezi olması yönüyle ekonomik durumunun iyi olması
4. Vatikan'ın İtalya'da bulunması
Rönesans'ın Sonuçları. Skolastik düşünce yıkıldı. Bilim ve teknolojide yeni gelişmeler oldu. Kilise eski gücünü ve inandırıcılığını yitirdi. Mimari ve güzel sanatlar en parlak çağlarından birini yaşadı. Reform Hareketleri 'ne zemin hazırlandı. Avrupa'da deney ve gözleme dayalı pozitif düşünce ön plana çıktı.
Yavuz Sultan Selim Dönemi. Yavuz, tahtta kendisine rakip olabilecekleri tasfiye ettikten sonra İran meselesine el attı. Çaldıran Savaşı'nda Safevileri yenerek (1514) Şiilik meselesini geçici olarak da olsa önledi. 1515 Turnadağ Savaşı'yla Dulkadiroğulları'na son vererek Anadolu Türk birliğini bütünüyle sağladı. Ardından güneye, Memlüklüler üzerine sefere çıktı. Mısır Seferinin Sebepleri:
1. Memluklerin Safeviler ile işbirliği yapması,
2. Ramazanoğulları üzerinde hâkimiyet mücadelesi,
3. İslam dünyasında birliğin sağlanmak istemesi,
4. Baharat yolunu ele geçirmek,
5. Memluklerin Cem Sultan meselesinde taraf olmaları
Sonuçları. 1516 Mercidabık galibiyeti ile Suriye, Filistin ve Kudüs, 1517 Ridaniye galibiyeti ile Tomanbay mağlup edilerek Mısır ve Hicaz ele geçirildi. Memluklere son verildi. Halifelik Osmanlılara geçti. Osmanlıda teokratik yapı ön plana çıktı.Hazine altınla doldu. Baharat yolu Osmanlı eline geçti. Kutsal emanetler İstanbul'a getirildi. İslam dünyasında birlik sağlanmıştır.Osmanlı, Türk-İslam dünyasının lideri oldu. Venedikliler, Kıbrıs için Memluklere ödediği vergiyi bundan sonra Osmanlı'ya ödeyecekti.
? ÖRNEK SORU. "Benim altınla doldurduğum hazineyi, torunlarımdan her kim doldurabilirse kendi mührü ile mühürlesin, aksi hâlde Hazine-i Hümayun benim mührümle mühürlensin." diye vasiyette bulunan ve hiçbir Osmanlı sultanı hazineyi tam dolduramadığı için hazinenin kapısında daima onun mührü kullanılan padişah aşağıdakilerden hangisidir?
A) II. Bayezid
B) II. Selim
C) Fatih Sultan Mehmet
D) Kanuni Sultan Süleyman
E) Yavuz Sultan Selim (2012-LYS)
ÇÖZÜM: Osmanlı padişahlarından hiçbiri Yavuz'un ağzına kadar doldurduğu hazineyi dolu tutamamış, hazine hep onun mührüyle açılmıştır. YANIT E
