DOĞAL SİSTEMLER

DOĞA VE İNSAN

 COĞRAFYA’NIN BÖLÜMLERİ

COĞRAFYA İLKELERİ

İNSAN’IN DOĞAYA / DOĞA’NIN İNSANA ETKİSİ

YERYÜZÜNDE YERLEŞME

Dünya’daki Anökümen Sahalar

• Dağlık Alanlar
• Çöller
• Bataklıklar
• Kutuplar
• Tropikal Yağmur Ormanları

 Yerleşmeyi Etkileyen Doğal Faktörler:                          

• İklim ( sıcaklık ve yağış )
• Yer şekilleri
• Su Kaynakları
• Toprak
• Doğal Bitki Örtüsü

İklim:

• Ekvator ve çevresinde yerleşmelerin 2000 metreden sonra başlaması.
• Dünya nüfusunun yarısından fazlasının Orta kuşakta ( Ilıman ) yer alması.
• Kutuplara yakın alanlarda ve Çöllerde yerleşmenin seyrek olması.

Yer şekilleri:

• Dağlık ve engebeli alanlarda ( Ulaşımın zor olması, İklimin elverişsiz olması, Tarım alanlarının dar ve parçalı olması, Sanayinin gelişmemesi ) yerleşmenin seyrek olması. Örneğin; Doğu Anadolu Bölgesi

Su Kaynakları:

• Dünya’da ilk yerleşmelere bakıldığın iklimin elverişli ve su kaynaklarına yakın alanlarda kurulmuştur.

Toprak Özellikleri:

• Verimli toprakların olduğu alanlarda yerleşmeler yoğundur. Örneğin; Adana (Çukurova), Mısır (Nil Deltası), Hindistan ve Çin vb.

Bitki Örtüsü:

• Bitki örtüsü iklime bağlı olarak değişse de yerleşmeyi en az etkileyen faktördür.

NOT! : Yerleşmeyi etkileyen en önemli faktör iklimdir.

• Dünya’nın en yüksek başkenti; Bolivya’nın Başkenti LA PAZ şehridir. ( Yaklaşık 3640 m yükseltiye sahiptir. ) 
• Dünya’da kutup alanlarına en yakın yerleşmeler Rusya’da yer alan Dikson, Ust Nera,  Yakutsky şehirleridir. ( Doğalgaz rezervleri olmasından dolayı ). 

COĞRAFYA’NIN 4 ANA UNSURU ( MUHTEŞEM DÖRTLÜ )

ATMOSFER ( Hava Küre ) :

• Yeryüzünü saran gaz tabakasıdır.
• Atmosfer; Azot(%78) - Oksijen ( %21) ve diğer gazlar (%1) bileşiminden oluşur.

Coğrafyayı ilgilendiren kısmı en alt katman olan troposferdir. ( İklim olayları bu tabaka da gerçekleşir. Çünkü Su Buharı / Nem ’in %100’ü bu katmanda bulunur. )

ATMOSFERİN KATMANLARI:

Troposfer:

• Ekvatorda kalınlığı fazla kutuplarda azdır.
• Gazların %75 i bu katmandadır.
• Hem yatay hem de dikey hava hareketleri görülebilir.

• Dikey hava hareketi ( yağış ) Yatay hava hareketi ( rüzgârları ) temsil eder.

Stratosfer:

• Yatay hava hareketleri görülür. (Jet rüzgârları)
• Ozon tabakası bu katmandadır. Güneşten gelen zararlı ışınları engeller.

Mezosfer:

• Göktaşının parçalandığı katmandır.

Termosfer:

• En sıcak katmandır.
• Kutup ışıkları (Aurora) burada bulunur.
• İyonlaşma bu katmandadır. Radyo dalgaları bulunur.

Ekzosfer:

• Haberleşme ve uydunun bulunduğu katmandır.
• En dış katman olup yer çekimi en azdır.

Litosfer ( Taş Küre ) :

• Yer kürenin en dış katmanıdır.
• En sert ve en ince katmandır.
• Kayaçlardan oluşur. Kayaçların çözünmesiyle ise toprak oluşur.

Hidrosfer ( Su Küre ) :

• Okyanus, Deniz, Göl, Akarsu, Buzullar, Yeraltı sularından oluşur.

Biyosfer ( Canlılar Küresi ) :

• Atmosfer, Litosfer, Hidrosferden oluşur.
• Tüm canlı türlerini ve ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.
• Canlıların yaşadığı katmandır.