ÖZGÜRLÜK PROBLEMİ: Ahlak konusunda bazı filozoflar,insanın özgür olduğunu,bazı filozoflar özgür olmadığını savunur.
DETERMİNİZM: İnsanın irade ve eylemleri içten ve dıştan gelen nedenlerle belirlenmiştir.Bireyin içinde bulunduğu şartlar iradeyi belirler ve kişinin özgür karar vermesini engeller.Bu yüzden insan eylemlerinde özgür değildir.
İNDETERMİNİZM: İnsan ahlaki eylemde tamamiyle özgürdür.İnsan kendini özgür hissettiği için toplumdaki ahlak yasalarına özgürce uyar.İnsan eylemlerinde onu kısıtlayan,davranışlarını sınırlayan hiçbirengel yoktur.İnsan özgürlüğü sınır tanımaz:Hepimiz ahlaki bir davranışta bulunurken,bu davranışı veya onun zıddını yapmakta özgür olduğumuz duygusuna sahibiz.
OTODETERMİNİST YAKLAŞIM: Ahlaki özerkliği savunur. Yani ahlaki özerklikte özgürlüğün kaynağı kişiliktir. İnsan iyi ve kötü konusunda değerlerini kendisi oluşturur. Kendisi oluşturduğu bu değerlere kendisinin uyması özgürlüğünü kısıtlamaz. Diğer bir ifadeyle özgürlük, başkalarının özgürlüğünün başladığı yere kadardır.
LİBERTERYALİZM: İnsan eylemleri bir takım kurallara göre ortaya çıkmaz.İnsan eylemlerini belirleyen kurallar olmadığına göre insan özgürdür.
FATALİZM: Herşey önceden doğaüstü bir güç tarafından belirlenmiştir ve kimsenin gücü bu yapıyı değiştirmeye yetmez.Bu yazgıdan ötürü kişi özgür değildir.Fatalizm kısaca kaderciliktir.
EVRENSEL AHLAK YASASININ OLMADIĞINI SAVUNANLAR
Haz Ahlakı(Hedonizm): Ahlaki eylemin amacını hazda gören ahlak felsefesine denir. Aristippos, Epiküros başlıca temsilcileridir.
Faydacılık: Faydacılık ahlaki eylemi sonucuna göre değerlendiren bir anlayıştır.Ahlaki eylemin birinci amacı olarak faydayı gören bireyci bir felsefedir.
? ÖRNEK SORU: (ÖSYS)Ahlaki yaşamımızda,sezgisel anlayış en yüksek kavrayışlar için zorunludur.sadece kurallara mekanik bir biçimde uyma ya da kalıplara öykünme bizi uzağa götürmez.Yaşama sanatı,eski rollerin bir provası değildir. Bu görüşü benimseyen bir kişinin aşağıdakilerden hangisini reddetmesi beklenir?
A) Etik yaşamın varlığını
B) Sezgisel kavrayışların önemini
C) Yaşama sanatının varlığını
D) Kuralların zamanla değiştiğini
E) Evrensel ahlak yasasının varlığını
Çözüm: Ahlaki yaşamımızda sezgilerin önemli olduğunu savunan bu görüş evrensel ahlak yasasının varlığını reddeder.Yanıt:E
Bencillik(Egoizm): Genel anlamıyla insanın tüm eylemlerinin"ben düşkünlüğü"ile belirlendiğini,bütün eylemlerinin kendini koruma iç güdüsünden ve ben sevgisinden kaynaklandığını ileri süren bir ahlak görüşüdür. Temsilcisi t.Hobbes'dır.
Anarşizm: İnsanların birey olmasını engelleyen her türlü otoriteye karşı çıkar.Devlet otoritesi gibi ahlak kuralları da insan özgürlüğünü kısıtlayan kurallardır.Anarşizme göre önemli olan tek şey bireyin hak ve özgürlükleridir. Başlıca temsilcileri: Proudhon, Stiner.
Nihilizm(Hiççilik): Var olan görüşlere,değerlere,düzene karşı hiçbir ilke tanımayan bir anlayış taşır. Nietzschevahlak dışı bir felsefe kurma girişiminde bulunur.Akıl yerine iradeyi,toplum yerine bireyi üstün tutar.
Varoluşçuluk: Sarter'ın ahlak görüşü "varoluş özden önce gelir".İnsan diğer varlıklardan farklı olarak özü gerçekleşmemiş bir varlıktır.İnsan özgürce seçimleriyle kendi kendisini gerçekleştirecek,özünü oluşturacak varlıktır.(insan ne isterse o olur)
