Ahlak felsefesinin konusu insanın kişisel ya da toplumsal yaşamdaki eylemleri ve bu eylemlerin dayandığı ilkelerdir.
NE YAPMALI
Profesör derse gelirken su havuzuna düşmüş bir köpek yavrusu görür,hemen suya atlar ve yavruyu kurtarır ama derse de çok geç kalır.Öğrenciler geç kaldığı için hocaya kızgınlık içindedir.Profesör durumu açıklar.Öğrencilerin hemen tamamı onu haklı bulur.
İkinci hafta derse gelirken profesör yine yavrunu havuzda çırpındığını görür ve onu tekrar kurtarır.Ama derse geç kalır.Öğrenciler kızgındır.Profesör durumu açıklar ama öğrencilerin yarıya yakını hocayı haksız bulur.
Üçüncü hafta profesör yine yavruyu havuzda çırpınırken görür.Fakültedeki güvenlik görevlisine haber verir.Kendisi derse yetişir.Biraz sonra güvenlik görevlisi köpek yavrusunun boğulmuş olduğunu haber verir.Öğrenciler çok daha kızgındır ve hemen tamamı yavrunun ölümünden profesörü sorumlu tutmaktadır.
Martin Cohen’nin Felsefe Problemi eserinden
Not:Üzerinde düşünmeye değer bir metin.
Ahlak: İnsanların kendilerine göre yaşadıkları ilkeler ve kurallar topluluğudur.İnsan ve insan topluluklarının ortaya çıktğı andan itibaren ahlakta ortaya çıkar.
Ahlak Felsefesi: Ahlaki davranışlarımızın kural ve ilkelerini anlamaya,açıklamaya ve en önemlisi onları değerlendirmeye çalışan felsefi etkinlik dalıdır.
Ahlak Felsefesinin Temel Kavramları. İyi ,kötü,özgürlük,sorumluluk,erdem,vicdan,ahlak yasası,ahlaki karar,ahlaki eylem vb ahlak felsefesinin başlıca kavramlarıdır.
İyi-Kötü:İnsanı insan yapan,topluma yararlı ve değerli olandır.Kısaca yapılması istenen ve istenmeyen davranışlardır.
? ÖRNEK SORU (ÖSYS) İyiyi isteyen,iyinin ne olduğunu bilenden daha güvendedir.Çünkü,İlki hata yapsa da hep hoşgörüyle karşılanır;İkincinin hatalarıysa çoğu kez affedilmez. İyinin ne olduğunu bilenin hatalarının hoşgörüyle karşılanmayışı aşağıdakilerden hangisine bağlanabilir?
A)Hata yapılabileceğinikabullenmesine
B)Vicdanını rahatlatmaya çalışmasına
C)Yanlışa bile bile yapıyor olmasına
D)Başkalarının sorumluluğunu üstlenmesine
E)Toplumsal değerleri önemsemesine
Çözüm: İyinin ne olduğunu bilenin hatalarının hoşgörüyle karşılanmayışı yanlışı bile bile yapılıyor olmasını bağlıdır.
Özgürlük: İnsanın kendi iradesi ile eylemde bulunabilme olanağıdır.Zorlama ve baskı altında olmama,kendi kendini kontrol etme ve kendi başına karar verme durumudur.Bu nedenle ahlaki özgürlük,bir irade özgürlüğü,seçim yapabilme özgürlüğüdür.
AHLAKİ İRADE ÖZERKLİĞİ
‘’İnsan,eylem ve davranışlarında ne kadar özgürdür?’’ sorusu,ahlak felsefesinin temel sorunlarından biridir.Bu soru,özgürlük ve sorumluluk ilişkisi bağlamında ele alınır.
? ÖRNEK SORU: Bir çocuk ağaca çıkmak ister ve siz bunu yasaklarsanız,çok öfkelenir.Oysa,deneyip de tırmanamayacağını kendisi anlarsa,fiziksel olanaksızlığı kabullenir. Bu parçaya dayanarak aşağıdaki genellemelerden hangisine ulaşılabilir?
A)Özgürlüğün sınırları topluma göre değişir.
B)Toplumun yararını göz önünde bulundurararak kişisel özgürlükleri sınırlandırmak gerekir.
C)Amaca ulaşmak isteyen kişi her yolu dener.
D)Yasalar toplumun örflerine göre hazırlanmalıdır.
E)Özgürlüğün karşısındaki toplumsal engeller tepkiye neden olur.
Çözüm: Özgürlüğün karşısında toplumsal engeller yer alırsa tepkiye neden olur.Yanıt:E
Erdem: İnsan iradesinin iyiye yönelmesi,bunu istemesidir.Dürüstlük gibi
Vicdan: Eylem ve davranışları ahlaki yönden değerlendirmek,öz eleştiri yapmak,kendini hesaba çekmektir.
Ahlak yasası: Genel-geçerliliğ olan ahlak kurallarıdır.
Ahlaki karar: Bireyin ahlak yasasına kendi hür iradesiyle uymasıdır.
Ahlaki eylem: Ahlak yasalarına uygun ve bilinçli bir iradeyle bir şeyi yapmaktır.
Sorumluluk: Akıl sahibi kişinin özgür eylemleri sonucu oluşacak durumları kabul etmesidir.
? ÖRNEK SORU: "JeanPaul Sartre,özgürlüğüinsanın omzundaki yük olarak görmektedir.Çünkü özgürlük,kendisiyle birlikte sorumluluk,suç ve ceza getirmektedir.Ancak,Sarter'a göre özgürlük yine de insan soyluluğunun biricik kaynağıdır." Sarter'ın bu görüşünden yola çıkarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A)Özgürlük,toplum yaşamına ilişkin konularda kurallarla sınırlandırılır.
B)Getireceği sonuçlar yüklenerek özgürce karar vermek insanı yüceltir.
C)Sınırsız özgürlük kötüye kullanılabilir.
D)Bazı davranışların suç sayılıp cezalandırılması,insan özgürlüğünü zedeler.
E)Sorumluluk duygusu,insanı özğürlüğünü kullanmaktan alıkoyar.
Çözüm:Sarter'a göre özgürlük sorumlulukla birlikte değerlendirilmelidir.Yanıt:B
